Adroddiad ar ymweliad arolygu ag ystafelloedd dalfa’r heddlu yn Heddlu De Cymru

Crynodeb

Mae’r adroddiad hwn yn disgrifio ein canfyddiadau yn dilyn archwiliad o gyfleusterau dalfeydd Heddlu De Cymru. Cynhaliwyd yr arolygiad ar y cyd gan Arolygiaeth Cwnstabliaeth a Gwasanaethau Tân ac Achub EF (HMICFRS) a’r Comisiwn Ansawdd Gofal (CQC) ym mis Mehefin 2023. Mae’n rhan o’n rhaglen o arolygiadau sy’n cwmpasu pob ystafell ddalfa’r heddlu yng Nghymru a Lloegr.

Asesodd yr arolygiad effeithiolrwydd gwasanaethau dalfeydd a chanlyniadau i bobl sy’n cael eu cadw yn y ddalfa drwy gydol camau gwahanol y ddalfa. Archwiliodd ddull yr heddlu o ddarparu dalfeydd mewn perthynas â chadw pobl yn ddiogel a pharchus, gan ganolbwyntio’n benodol ar blant ac oedolion agored i niwed.

Er mwyn helpu’r heddlu i wella, rydym wedi gwneud pedwar argymhelliad iddo a’i gomisiynydd heddlu a throseddu. Mae’r rhain yn mynd i’r afael â’n prif achosion pryder.

Rydym hefyd wedi tynnu sylw at 15 maes arall i’w gwella. Mae’r rhain i’w gweld yn adran 6 yr adroddiad hwn.

Arweinyddiaeth, atebolrwydd a gweithio gyda phartneriaid

Mae gan Heddlu De Cymru drefniadau llywodraethu clir ar gyfer darparu dalfa. Mae cyfarfodydd strategol a gweithredol i oruchwylio gwasanaethau dalfeydd, a gwelsom fod uwch arweinwyr yn cymryd diddordeb gweithredol yn y ddalfa. Er gwaethaf y trefniadau hyn, fodd bynnag, nid yw’r oruchwyliaeth yn ddigon cadarn. Mae gwelliant cyfyngedig wedi bod ers ein harolygiad diwethaf. Mae’n achos pryder.

Mae’r llu yn rheoli ei wasanaethau dalfeydd ar draws pedair ystafell ddalfa yng Nghaerdydd, Abertawe, Pen-y-bont ar Ogwr a Merthyr Tudful. Gwelsom bersonél wedi’u hymestyn ar adegau prysur, a arweiniodd weithiau at aros yn hir i gadw carcharorion yn y ddalfa. Nid oeddent bob amser yn gallu cyflawni’r holl ddyletswyddau a ddisgwylid ganddynt, megis darparu cawodydd neu ymarfer corff ar gyfer carcharorion.

Yn gyffredinol, mae’r llu yn dilyn PACE a’i godau ymarfer, er na ddilynir hyn bob amser wrth gynnal adolygiadau cadw yn y ddalfa. Mae wedi mabwysiadu canllawiau arfer proffesiynol awdurdodedig (APP) y Coleg Plismona ar gyfer y ddalfa, ond unwaith eto, nid yw bob amser yn dilyn hyn. Ac nid oedd gan bob aelod staff y siaradom â nhw wybodaeth dda am gynnwys y canllawiau.

Mae’r llu yn casglu ac yn monitro gwybodaeth i ddangos pa mor dda y mae gwasanaethau dalfeydd yn perfformio, er enghraifft, nifer y carcharorion sy’n mynd i mewn i’r ddalfa a’r hyd cadw yn y ddalfa. Ond mae peth gwybodaeth bwysig nad yw’n cael ei chasglu, megis pa mor hir y mae carcharorion yn aros am asesiad Ddeddf Iechyd Meddwl, ac nid yw’r holl wybodaeth yn gywir. Mae hyn yn ei gwneud hi’n anodd asesu canlyniadau i garcharorion, ac nid yw’n glir sut mae uwch reolwyr yn defnyddio gwybodaeth perfformiad i wella gwasanaethau dalfeydd.

Nid yw llywodraethu a goruchwylio’r defnydd o rym yn y ddalfa yn ddigon da. Nid yw’r data ar ddigwyddiadau lle defnyddir grym yn y ddalfa yn cefnogi craffu effeithiol oherwydd nad yw’n gywir ac nid yw bob amser yn cael ei gofnodi’n iawn. Nid oes sicrwydd ansawdd arferol o ddigwyddiadau ac nid yw’r llu yn eu gweld ar deledu cylch cyfyng. Canfu ein hadolygiad teledu cylch cyfyng nad oedd digwyddiadau bob amser yn cael eu rheoli’n dda. Ni all y llu sicrhau ei hun na’r cyhoedd, pan ddefnyddir grym neu ataliad yn y ddalfa, ei fod yn angenrheidiol, yn gyfiawn ac yn gymesur. Nid yw hyn wedi gwella ers ein harolygiad diwethaf. Mae’n achos pryder.

Nid yw ansawdd y cofnodi yng nghofnodion dalfeydd yn ddigon da ychwaith. Prin yw’r trefniadau sicrhau ansawdd i adolygu cofnodion dalfeydd ac asesu pa mor dda y darperir gwasanaethau ar wahanol gamau taith y carcharor drwy’r ddalfa.

Mae’r llu yn deall ei gyfrifoldebau o dan ddyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus, ac mae ganddo ffocws strategol cryf ar gydraddoldeb, amrywiaeth a chynhwysiant. Mae’n monitro data anghymesuredd ar gyfer rhai agweddau ar y ddalfa, er enghraifft, noeth-chwilio plant, ac yn trafod hyn mewn cyfarfodydd uwch reolwyr a strategol eraill. Mae’r llu hefyd yn agored i graffu allanol gan eraill. Ymatebodd yn gadarnhaol i ganfyddiadau ein harolygiad, gan ddechrau’n gyflym ar y gwaith i wella’r gwasanaeth a ddarperir i garcharorion yn y ddalfa.

Mae’r llu yn gweithio gydag asiantaethau megis y gwasanaeth cyfiawnder ieuenctid i gefnogi plant a mynd i’r afael ag achosion ymddygiad troseddol. Mae rhai cynlluniau dargyfeirio da i gefnogi plant ac oedolion agored i niwed. Mae gwaith ar y cyd i helpu pobl â chyflyrau iechyd meddwl sy’n dod i sylw’r heddlu neu sy’n cael eu harestio, fodd bynnag, yn fwy cyfyngedig. Mae’r canlyniadau i’r bobl hyn yn wael.

Cyn y ddalfa – pwynt cyswllt cyntaf

Mae gan swyddogion rheng flaen ddealltwriaeth dda o’r hyn sy’n gwneud person yn agored i niwed, ac maent yn ystyried hyn wrth benderfynu a ddylid arestio rhywun. Yn gyffredinol, maent yn derbyn gwybodaeth dda gan drinwyr galwadau’r heddlu i’w helpu i ddelio â digwyddiadau. Mae swyddogion yn ceisio osgoi arestio plant, lle bo hynny’n bosib, drwy archwilio ffyrdd eraill o ddelio â’r digwyddiad.

Nid yw cefnogaeth i swyddogion rheng flaen sy’n delio â phobl â chyflyrau iechyd meddwl bob amser yn ddigon da. Weithiau mae’n anodd iddynt gael cyngor gan weithwyr iechyd meddwl proffesiynol. Ar adegau, mae hyn yn eu gadael i wneud penderfyniadau ynghylch a ddylid cadw rhywun dan adran 136 Deddf Iechyd Meddwl 1983 ar gyngor iechyd meddwl cyfyngedig. Pan fydd pobl yn cael eu cadw o dan adran 136, mae swyddogion wedi aros yn hir gyda nhw mewn ysbytai neu gyfleusterau iechyd meddwl.

Yn y ddalfa – cofrestru, anghenion unigol a hawliau cyfreithiol

Mae personél y ddalfa yn amyneddgar ac yn galonogol, ac yn trin carcharorion â pharch. Fel arfer, cynigir cyfle i garcharorion siarad ag aelod o staff y ddalfa yn breifat pan fyddant yn cael eu cofrestru. Yn gyffredinol, mae preifatrwydd ar gyfer carcharorion yn cael ei gynnal yn dda, er nad ydynt bob amser yn cael gwybod am y teledu cylch cyfyng sy’n gweithredu yn yr ystafelloedd ac mewn celloedd.

Mae personél y ddalfa yn deall sut i ddiwallu anghenion unigol ac amrywiol carcharorion, ac yn ceisio gwneud hynny. Mae gan yr ystafelloedd dalfa gyfleusterau amrywiol i helpu’r rhai â nam ar eu clyw neu eu golwg, a phobl ag anableddau corfforol. Ond nid yw swyddogion y ddalfa yn gofyn i garcharorion fel mater o drefn a oes ganddynt gyfrifoldebau gofalu, a gellid gwneud mwy i ddiwallu anghenion menywod.

Mae’r llu yn drylwyr wrth nodi risgiau pan fydd carcharorion yn mynd i mewn i’r ddalfa, ac yn rheoli’r rhain yn dda yn gyffredinol. Gosodir lefelau arsylwi yn bennaf ar y lefel gywir, ac mae’r gwiriadau fel arfer yn cael eu cynnal yn dda ac ar yr adeg gywir, gan gynnwys ar gyfer carcharorion meddw sydd angen eu codi.

Fel yn ein harolygiad, blaenorol, fodd bynnag, mae’r rhan fwyaf o swyddogion y ddalfa yn parhau i gael gwared ar unrhyw ddillad ac esgidiau cordiog o garcharorion yn rheolaidd, yn hytrach na phenderfynu hyn ar sail asesiad risg unigol. Ac mae dillad gwrth-rwygo yn parhau i gael eu defnyddio fel ffordd o reoli risg heb fod cyfiawnhad digon da bob amser dros eu defnyddio. Nid yw trosglwyddo rhwng sifftiau yn cael eu cynnal gyda holl bersonél y ddalfa i sicrhau bod gwybodaeth risg yn cael ei rhannu’n llawn. Nid yw’r arferion hyn yn dilyn canllawiau APP.

Mae swyddogion y ddalfa fel arfer yn awdurdodi cadw yn y ddalfa yn briodol yn seiliedig ar wybodaeth a ddarperir gan swyddogion arestio. Maent yn rhoi esboniadau clir o hawliau i garcharorion, ac mewn ffordd sy’n ystyried eu hanghenion unigol. Ond ni roddir fersiynau hawdd eu darllen o’r hawliau yn gyson i’r rhai a allai fod eu hangen, ac nid oes digon o gopïau o’r llyfryn Cod C PACE i’w rhoi i garcharorion.

Mae rhai carcharorion yn treulio mwy o amser na’r angen yn y ddalfa oherwydd ni ymdrinnir â’u hachosion yn ddigon buan bob amser. Mae adolygiadau cadw yn y ddalfa yn wael, yn aml nid ydynt yn cydymffurfio â gofynion Cod C PACE, ac nid ydynt yn cael eu cynnal er budd gorau’r carcharor. Mae hyn yn achos pryder.

Yng nghell y ddalfa – diogelu a gofal iechyd

Mae’r glendid cyffredinol ar draws y pedair ystafell yn dda. Fodd bynnag, mae pwyntiau crogi posib yn y cawodydd cymunedol a’r iardiau ymarfer corff ym mhob un o’r ystafelloedd ac yn y celloedd yng Nghaerdydd ac Abertawe.

Mae’r ymagwedd at ofal carcharorion yn rhesymol. Mae personél y ddalfa yn dangos agwedd ofalgar tuag at garcharorion, ac roedd y rhan fwyaf o’r carcharorion y siaradom â nhw yn teimlo eu bod wedi derbyn gofal da yn y ddalfa. Nid yw carcharorion bob amser yn cael gwybod am y darpariaethau gofal sydd ar gael iddynt, fodd bynnag, felly efallai na fyddant yn gwybod beth y mae ganddynt hawl iddynt. Darperir bwyd a diod yn rheolaidd, ond ychydig o garcharorion sy’n cael cynnig cawod neu ymarfer corff neu’n cael deunyddiau tynnu sylw.

Mae trefniadau addas i ddiogelu plant ac oedolion agored i niwed yn y ddalfa. Mae atgyfeiriadau yn cael eu gwneud i asiantaethau eraill ac mae cynllun ymyrraeth wedi’i leoli yn y ddalfa i gefnogi plant ac i geisio atal ymddygiad troseddol. Fodd bynnag, nid yw merched bob amser yn cael eu neilltuo i aelod personél benywaidd, fel y dylai ddigwydd. Fel arfer, mae swyddogion y ddalfa yn cysylltu’n gynnar i sicrhau oedolyn priodol (AA) i fynychu cyn gynted â phosib. Mae rhai AA yn cyrraedd yn brydlon, ond mae rhai plant ac oedolion agored i niwed yn aros yn hir cyn derbyn cefnogaeth.

Yn gyffredinol, dim ond pan fo angen y mae plant yn cael eu cadw, ond mae rhai yn treulio amser hir oherwydd ni ymdrinnir â’u hachosion yn gyflym bob amser. Mae gofalu am blant yn y ddalfa yn gymysg, ac nid yw bob amser yn ystyried eu hanghenion penodol. Mae’r diffyg llety amgen sydd ar gael wedi’i drefnu drwy’r awdurdod lleol yn golygu bod y rhan fwyaf o blant sy’n cael eu cyhuddo a’u cadw yn parhau yn y ddalfa yn hytrach na’u symud fel y dylent.

Mae ymarferwyr gofal iechyd (HCP) yn cynnig gofal o ansawdd da i garcharorion. Nid yw HCP, fodd bynnag, yn gweithio yn yr ystafelloedd dalfa, a rhaid iddynt deithio rhyngddynt. Mae’r trefniadau cytundebol hyn yn golygu nad yw gofal bob amser yn gyson. Mae’r gefnogaeth i garcharorion sydd ag anghenion camddefnyddio sylweddau yn dda iawn. Mae meddyginiaethau’n cael eu storio a’u rhoi yn briodol.

Nid yw’r trefniadau ar gyfer atgyfeirio carcharorion yr amheuir bod ganddynt gyflwr iechyd meddwl at nyrsys iechyd meddwl yn briodol. Caiff carcharorion eu hatgyfeirio at yr HCP, sy’n penderfynu a ddylid atgyfeirio at y nyrs iechyd meddwl. Ni ddylai HCP wneud y penderfyniadau hyn am nad oes ganddynt y wybodaeth a’r hyfforddiant angenrheidiol. Mae’n golygu efallai na fydd rhai carcharorion sydd angen cymorth iechyd meddwl proffesiynol yn ei gael, ac mae hyn hefyd yn arwain at oedi i’r carcharorion hynny sy’n cael eu hatgyfeirio. Mae’n achos pryder.

Rhyddhau a throsglwyddo o’r ddalfa

Yn gyffredinol, mae swyddogion y ddalfa yn sicrhau bod carcharorion yn cael eu rhyddhau’n ddiogel. Maent yn cynnal yr asesiad risg cyn rhyddhau gyda’r carcharor yn bresennol, yn trafod unrhyw risgiau gyda nhw ac yn eu helpu i gyrraedd adref. Fodd bynnag, nid yw cofnodi hyn yn ddigon da bob tro. Mae swyddogion cadw y ddalfa yn cwblhau cofnodion hebrwng person digidol (dPER) yn dda ar gyfer carcharorion sy’n mynd i’r llys neu sydd wedi cael eu galw yn ôl i’r carchar, gyda goruchwyliaeth briodol gan swyddogion y ddalfa.

Pan fydd carcharorion yn cael eu cadw, yn gyffredinol maent yn cael eu trosglwyddo’n brydlon i’r llys nesaf sydd ar gael. Mae hyn yn cadw eu hamser yn y ddalfa mor fyr â phosib.

Achosion pryder ac argymhellion

Cyflwyniad

Mae’r adroddiad hwn yn un mewn cyfres o arolygiadau o ddalfa’r heddlu a gynhaliwyd ar y cyd gan HMICFRS a CQC. Mae’r arolygiadau hyn yn rhan o raglen waith ar y cyd yr arolygiaethau cyfiawnder troseddol, ac maent yn cyfrannu at ymateb y DU i’w rhwymedigaethau rhyngwladol o dan y Protocol Dewisol i Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig yn erbyn Artaith a Thriniaeth neu Gosbi Creulon, Annynol neu Ddiraddiol Arall (OPCAT).

Mae’r rhaglen dreigl genedlaethol o arolygiadau dalfeydd yr heddlu, a ddechreuodd yn 2008, yn sicrhau bod cyfleusterau dalfeydd ym mhob un o’r 43 llu yng Nghymru a Lloegr yn cael eu harolygu’n rheolaidd.

Mae OPCAT yn mynnu bod cyrff annibynnol yn ymweld â phob dalfa yn rheolaidd – sef y Mecanwaith Ataliol Cenedlaethol (NPM) – sy’n monitro sut y caiff carcharorion eu trin, a’u hamodau. Mae HMICFRS a CQC yn ddau o sawl corff sy’n ffurfio’r NPM yn y DU.

Mae ein harolygiadau yn asesu pa mor dda y mae pob heddlu yn cyflawni ei gyfrifoldebau wrth gadw pobl yn nalfa’r heddlu, a’r canlyniadau ar eu cyfer. Mae hyn yn cynnwys pa mor ddiogel y cânt eu rheoli a pha mor barchus maent yn cael eu trin.

Gwneir ein hasesiadau yn erbyn y meini prawf a nodir yn ein Disgwyliadau ar gyfer dalfa’r heddlu. Mae’r safonau hyn yn seiliedig ar safonau hawliau dynol rhyngwladol, ac fe’u datblygir gan y ddwy arolygiaeth. Rydym yn ymgynghori arnynt gyda chyrff arbenigol eraill ar draws y sector, ac fe’u hadolygir yn rheolaidd. Mae hyn yn helpu i sicrhau’r arfer gorau yn y carchar ac yn hyrwyddo gwelliannau.

Mae’r disgwyliadau wedi’u grwpio mewn pum maes arolygu:

• arweinyddiaeth, atebolrwydd a gweithio gyda phartneriaid;
• cyn y ddalfa – pwynt cyswllt cyntaf;
• yn y ddalfa – cofrestru, anghenion unigol a hawliau cyfreithiol;
• yng nghell y ddalfa, diogelu a gofal iechyd; a
• rhyddhau a throsglwyddo o’r ddalfa.

Mae’r arolygiadau hefyd yn asesu cydymffurfiaeth â PACE 1984, y codau ymarfer ac Ymarfer Proffesiynol Awdurdodedig – Cadw yn y Ddalfa y Coleg Plismona.

Mae’r fethodoleg ar gyfer cynnal yr arolygiadau yn seiliedig ar:

• adolygiad o strategaethau, polisïau a gweithdrefnau’r heddlu;
• dadansoddiad o ddata’r heddlu;
• cyfweliadau a grwpiau ffocws gyda staff;
• arsylwadau yn ystafelloedd y ddalfa, gan gynnwys trafodaethau gyda charcharorion; a
• archwiliad o gofnodion achos.

Rydym hefyd yn dadansoddi sampl gynrychioliadol o gofnodion pob dalfa yn ardal yr heddlu am yr wythnos cyn i’r arolygiad ddechrau. Ar gyfer Heddlu De Cymru, gwnaethom ddadansoddi sampl o 100 cofnod. Mae’r fethodoleg ar gyfer ein harolygiad wedi’i nodi’n llawn yn Atodiad I.

Terminoleg yn yr adroddiad hwn

Mae ein hadroddiadau’n cynnwys cyfeiriadau at, ymhlith pethau eraill, diffiniadau, blaenoriaethau, polisïau, systemau, cyfrifoldebau a phrosesau ‘cenedlaethol’.

Mewn rhai achosion, mae ‘cenedlaethol’ yn golygu Cymru a Lloegr. Mewn eraill, mae’n golygu Cymru, Lloegr a’r Alban, neu’r Deyrnas Unedig gyfan.

Adran 1. Arweinyddiaeth, atebolrwydd a gweithio gyda phartneriaid

Canlyniadau disgwyliedig: Arweinyddiaeth, atebolrwydd a gweithio gyda phartneriaid

Mae gan brif swyddogion flaenoriaeth glir i amddiffyn diogelwch a lles carcharorion ac i ddargyfeirio pobl agored i niwed i ffwrdd o’r ddalfa.

Arweinyddiaeth

Mae gan Heddlu De Cymru drefniadau llywodraethu clir ar gyfer darparu gwasanaethau dalfa. Prif gwnstabl cynorthwyol sy’n gyfrifol am y ddalfa yn gyffredinol, gyda phrif uwch-arolygydd yn arwain y ddalfa fel rhan o’r portffolio gwasanaethau cymorth gweithredol ehangach. Mae uwch-arolygydd penodedig a phrif arolygydd yn gyfrifol am reoli gwasanaethau dalfa. Canfuom fod uwch arweinwyr yn cymryd diddordeb gweithredol yn y ddalfa.

Er gwaethaf hyn, fodd bynnag, mae’r cynnydd ers ein harolygiad diwethaf wedi bod yn gyfyngedig, ac mae sawl maes pryder yn parhau. Nid oes gan uwch arweinwyr oruchwyliaeth ddigon cadarn. Mae hyn yn achos pryder.

Mae gan y llu gynllun strategol ar gyfer dalfeydd, sy’n cyd-fynd â chynlluniau gweithredol ehangach y llu. Mae’n monitro cynnydd yn erbyn y cynllun a’r gwasanaethau dalfeydd mewn sawl cyfarfod gweithredol a strategol, gan gynnwys:

• cyfarfodydd gwasanaethau cymorth gweithredol misol, lle trafodir diweddariadau ar faterion dalfeydd;
• cyfarfodydd galw ar y ddalfa a grwpiau perfformiad, a gynhelir bob dau fis ac wedi’u cadeirio gan uwch-arolygydd y ddalfa, sy’n ystyried pa mor dda y mae dalfeydd yn bodloni’r galw a sut y darperir gwasanaethau dalfeydd;
• cyfarfodydd bwrdd rheoli adnoddau, a gynhelir bob dau fis, sy’n adolygu adnoddau ar gyfer y ddalfa, gan gynnwys lefelau staffio’r dalfeydd;
• cyfarfodydd unigol rhwng y prif uwch-arolygydd a’r uwch-arolygydd ar gyfer y ddalfa i drafod materion yn fanylach; a
• cyfarfodydd wedi’u cadeirio gan yr uwch-arolygydd gyda’r arolygwyr dalfeydd i drafod gweithrediadau dalfeydd a mynd i’r afael â materion dydd i ddydd sy’n codi.

Mae’r llu yn cyfarfod yn rheolaidd gyda’i ddarparwr gofal iechyd i fonitro’r contract ac asesu pa mor brydlon y mae carcharorion yn derbyn asesiad a gofal. Mae’r contract yn gyfyngedig, fodd bynnag, o ran pa mor dda y gall ddiwallu anghenion gofal iechyd y carcharorion. Mae’r contract wedi’i ymestyn. Mae’n cael ei ail-dendro, ond mae’r cynnydd yn araf.

Mae’r llu yn rheoli ei wasanaethau dalfeydd ar draws pedair ystafell ddalfa yng Nghaerdydd, Abertawe, Pen-y-bont ar Ogwr a Merthyr Tudful.

Mae’r ddwy ddalfa ym Mhen-y-bont ar Ogwr a Merthyr Tudful yn fodern, gyda chyfleusterau da. Mae Caerdydd o safon resymol, ond mae Abertawe wedi dyddio. Mae yna bwyntiau crogi posib ym mhob dalfa ac yn y celloedd yng Nghaerdydd ac Abertawe. Roedd llawer o’r rhain yn bresennol yn ein harolygiad blaenorol, ac nid yw’r llu wedi cymryd llawer o gamau i fynd i’r afael â nhw. Gwnaethom roi adroddiad ar amodau ffisegol i’r heddlu yn ystod yr arolygiad hwn, a dechreuodd ymateb i rai o’r pryderon a godwyd.

Mae’r llu yn monitro’r nifer o staff sy’n gweithio yn y ddalfa fel y gall fodloni’r galw orau. Ar adeg ein harolygiad, roedd swyddi gwag a gostyngiad sylweddol mewn adnoddau oherwydd salwch, ac roedd rhai ohonynt yn hirdymor.

Er mwyn mynd i’r afael â hyn, mae’r llu yn cynnig goramser i’r rhai sy’n gweithio yn y ddalfa. Ond gwelsom fod personél yn cael eu hymestyn ar adegau prysur, ac nid oeddent bob amser yn gallu cyflawni’r holl ddyletswyddau a ddisgwylid ganddynt. Mae hyn yn cynnwys darparu cawodydd neu ymarfer corff i garcharorion. Arweiniodd hefyd at rai arosiadau hir ar gyfer carcharorion cyn y gellid eu cofrestru.

Nid oedd arolygwyr yn gallu cynnal adolygiadau cadw yn y ddalfa pan oeddent i fod, ac nid oeddent bob amser ar gael i drin cwynion.

Mae hyfforddiant cychwynnol ar gyfer personél y ddalfa yn gynhwysfawr ac yn dilyn y cwrs a gymeradwywyd yn genedlaethol a ddatblygwyd gan y Coleg Plismona. Mae cyfnod o gysgodi ac asesu yn y gweithle gyda phersonél mwy profiadol yn y ddalfa cyn i’r dyletswyddau gael eu cyflawni’n annibynnol.

Mae hyfforddiant datblygiad proffesiynol parhaus yn fwy cyfyngedig, gyda’r llu yn darparu un diwrnod y flwyddyn. Rhoddir amser ychwanegol ar gyfer hyfforddiant diogelwch personol. Mae hyfforddiant diweddar wedi cwmpasu iechyd meddwl, ymwybyddiaeth o niwroamrywiaeth a chwblhau dPER.

Mae prosesau da i adrodd ac ymchwilio i ddigwyddiadau niweidiol o fewn y ddalfa. Mae personél yn deall yr hyn sy’n ofynnol ganddynt, a chaiff unrhyw ddysgu ei rannu mewn cyfarfodydd a thrwy e-byst at bersonél y ddalfa.

Mae’r llu wedi mabwysiadu canllawiau APP y Coleg Plismona ar gyfer y ddalfa, ond nid yw bob amser yn eu dilyn. Er enghraifft, mae swyddogion yn tynnu dillad o garcharorion yn rheolaidd yn hytrach na gwneud asesiad risg unigol, ac nid yw pob aelod o’r ddalfa yn bresennol wrth drosglwyddo sifftiau. O’r personél y buom yn siarad â nhw, ychydig iawn oedd â gwybodaeth dda am gynnwys y canllawiau.

Atebolrwydd

Mae’r llu yn casglu amrywiaeth o wybodaeth i reoli perfformiad y ddalfa, gan gynnwys:

• y nifer o garcharorion sy’n mynd i’r ddalfa;
• amseroedd aros;
• hyd cyfartalog cadw yn y ddalfa;
• gwrthod cadw yn y ddalfa; a
• data noeth-chwilio.

Fodd bynnag, nid yw gwybodaeth bwysig yn cael ei chasglu, megis:

• am ba hyd y mae carcharorion yn aros am asesiad Deddf Iechyd Meddwl;
• pryd y cynhelir adolygiadau; ac
• agweddau ar ofal carcharorion.

Ac mae rhywfaint o wybodaeth yn anghywir, yn enwedig ar ddefnydd grym, lle mae digwyddiadau o bosib yn cael eu tangofnodi. Mae hyn yn ei gwneud hi’n anodd asesu canlyniadau i garcharorion.

Caiff y ddalfa ei rheoli yng nghyfarfod y grŵp galw a pherfformiad y ddalfa. Mae’r wybodaeth perfformiad yn cael ei chyflwyno ar ddangosfwrdd a’i thrafod. Mae unrhyw faterion sy’n peri pryder yn cael eu cynyddu i gyfarfodydd tîm yr uwch arweinyddiaeth.

Nid yw’n glir, fodd bynnag, sut mae uwch reolwyr yn defnyddio gwybodaeth perfformiad i wella gwasanaethau dalfeydd. Er bod gwybodaeth ar gael, a thrafodaethau’n digwydd, mae rhai meysydd yn dangos ychydig o welliant yn unig. Ac nid oedd pryderon a nodwyd gennym yn ystod yr arolygiad hwn wedi cael eu cydnabod drwy drefniadau rheoli perfformiad yr heddlu ei hun. Mae’r dull cyfyngedig hwn o reoli perfformiad yn rhan o’n hachos pryder am arweinyddiaeth.

Yn gyffredinol, mae’r llu yn dilyn PACE a’i godau ymarfer, ond nid yw bob amser yn gwneud hynny ar gyfer adolygiadau cadw yn y ddalfa. Yn aml, nid yw’r rhain yn bodloni gofynion Cod C PACE, paragraffau 15.1-15.14. Er enghraifft, nid yw rhai carcharorion yn cael cyfle i gyflwyno unrhyw sylwadau neu’n cael eu hysbysu gan arolygwyr bod eu cadw yn y ddalfa yn cael ei awdurdodi ymhellach. Anaml y bydd adolygiadau yn digwydd ar amser, ac mae llawer yn gynnar iawn. Mae arolygwyr yn ei chael hi’n anodd ymdopi â’r swm gofynnol. Mae adolygiadau o gadw yn y ddalfa yn achos pryder.

Nid yw llywodraethu a goruchwylio’r defnydd o rym yn y ddalfa yn ddigon da, ac nid ydynt wedi gwella ers ein harolygiad diwethaf. Er bod y defnydd o rym yn cael ei adolygu gan fwrdd defnydd pwerau’r heddlu, nid yw’r data ar ddigwyddiadau defnyddio grym yn y ddalfa yn gywir. Nid yw pob digwyddiad yn cael ei gofnodi’n briodol ar gofnodion dalfa, ac nid yw holl staff y ddalfa yn defnyddio ffurflenni grym. Nid oes sicrwydd ansawdd arferol o’r defnydd o rym, ac ni welir digwyddiadau ar gamerâu cylch cyfyng. Canfu ein hadolygiad teledu cylch cyfyng nad oedd digwyddiadau bob amser yn cael eu rheoli’n dda. Ni all y llu sicrhau ei hun na’r cyhoedd, pan ddefnyddir grym neu ataliad yn y ddalfa, ei fod yn angenrheidiol, yn gyfiawn ac yn gymesur. Mae hyn yn achos pryder.

Nid yw ansawdd y cofnodi yng nghofnodion dalfeydd yn ddigon da ychwaith. Gwelsom rai cofnodion manwl yn y ddalfa, ond yn y rhan fwyaf o gofnodion roedd gwybodaeth bwysig ar goll neu heb ei chofnodi’n gywir. Er enghraifft, nid oedd llawer o ddefnydd o destun rhydd mewn asesiadau risg i ddarparu rhagor o fanylion neu wybodaeth i ddangos a oedd carcharorion wedi derbyn darpariaethau gofal megis bwyd a diod. Arweiniodd y defnydd o destun safonol a lenwyd ymlaen llaw at gofnodion dryslyd a gwrthgyferbyniol, yn enwedig ar gyfer adolygiadau o gadw yn y ddalfa a rhai ymweliadau celloedd cyffredinol.

Prin yw’r trefniadau sicrhau ansawdd i dip samplu cofnodion dalfeydd ac asesu pa mor dda y darperir gwasanaethau ar wahanol gamau taith y carcharor drwy’r ddalfa. Mae safon ac ansawdd y cofnodi ar gofnodion dalfeydd a’r diffyg sicrwydd ansawdd yn rhan o’n hachos pryder am arweinyddiaeth.

Mae’r llu yn deall ei gyfrifoldebau o dan ddyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus, ac mae ganddo ffocws strategol cryf ar gydraddoldeb, amrywiaeth a chynhwysiant. Mae wedi darparu hyfforddiant ar bynciau megis cyflyrau iechyd meddwl a niwroamrywiaeth, ond nid yw holl staff y ddalfa wedi derbyn hyn. Mae’r llu’n monitro data anghymesuredd ar gyfer rhai agweddau ar y ddalfa, er enghraifft, noeth‑chwilio, ac yn trafod hyn mewn cyfarfodydd uwch reolwyr a strategol eraill. Nid yw ethnigrwydd yn cael ei gofnodi ar gofnodion dalfeydd bob amser, fodd bynnag, ac mae hyn yn cyfyngu ar effeithiolrwydd monitro.

Mae’r llu yn agored i graffu allanol. Mae ymwelwyr annibynnol â dalfeydd (ICV) yn ymweld â dalfeydd yn rheolaidd. Maent yn cwblhau rhestri gwirio yn dilyn eu hymweliadau, ac fel arfer ymdrinnir ag unrhyw faterion bryd hynny. Mae gwirfoddolwyr ICV yn adrodd perthynas waith dda gyda’r heddlu. Mae rheolwr y cynllun ICV yn cymryd rhan mewn cyfarfodydd panel rheolaidd gyda phersonél y ddalfa.

Ymatebodd y llu yn gadarnhaol hefyd i ganfyddiadau ein harolygiad, gan ddechrau’n gyflym ar y gwaith i wella’r gwasanaeth a ddarperir i garcharorion yn y ddalfa.

Gweithio gyda phartneriaid

Nod y llu yw dargyfeirio plant ac oedolion agored i niwed i ffwrdd o’r ddalfa a’r system cyfiawnder troseddol. Mae’n gweithio gyda’r gwasanaeth cyfiawnder ieuenctid i gefnogi plant a mynd i’r afael ag achosion ymddygiad troseddol. Mae rhai cynlluniau dargyfeirio da wedi’u lleoli yn y ddalfa i gefnogi plant ac oedolion agored i niwed. Mae’r rhain yn cynnwys cynllun ymyrraeth ar gyfer plant a chynllun braenaru menywod.

Mae’r llu wedi gweithio ar lefel strategol gyda’r heddluoedd eraill yng Nghymru, Llywodraeth Cymru a gwasanaethau plant awdurdodau lleol i ddod o hyd i ffyrdd o sicrhau llety amgen i blant sy’n cael eu cyhuddo ac y gwrthodir mechnïaeth iddynt. Datblygwyd cynllun, ond nid oedd yn gost-effeithiol. Nid yw’r sefyllfa hon wedi gwella ers ein harolygiad diwethaf, ac anaml iawn y symudir plant fel y dylid.

Nid yw cefnogaeth i bobl â chyflyrau iechyd meddwl yn y ddalfa a’r tu allan iddi yn ddigon da. Mae yna waith partneriaeth cyfyngedig ar lefel strategol rhwng yr heddlu a gwasanaethau iechyd meddwl i geisio gwella hyn. Cesglir rhywfaint o wybodaeth, ond nid yw’r llu yn gwybod am ba hyd y mae carcharorion yn aros am asesiadau Deddf Iechyd Meddwl neu, lle bo angen, am welyau iechyd meddwl. Nid yw’r trefniadau ar gyfer atgyfeirio carcharorion at y nyrs iechyd meddwl yn y ddalfa yn briodol, ac mae angen iddynt newid. Mae carcharorion yn aros yn rhy hir am asesiadau neu am wely i ddod ar gael. Mae swyddogion yr heddlu yn aml yn treulio cyfnodau hir mewn mannau diogelwch eraill yn aros am asesiadau o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl. Mae’r canlyniadau ar gyfer pobl â chyflyrau iechyd meddwl yn wael.

Adran 2. Cyn y ddalfa – pwynt cyswllt cyntaf

Canlyniadau disgwyliedig: Cyn y ddalfa – pwynt cyswllt cyntaf

Mae swyddogion a staff yr heddlu yn mynd ati i ystyried dewisiadau amgen yn lle’r ddalfa. Maent yn nodi gwendidau yn effeithiol a allai gynyddu risg niwed i unigolion. Maent yn dargyfeirio plant ac oedolion agored i niwed i ffwrdd o’r ddalfa pan efallai nad yw’r ddalfa yn briodol.

Asesu a dargyfeirio ar y pwynt cyswllt cyntaf

Mae gan swyddogion rheng flaen ddealltwriaeth dda o’r hyn sy’n gwneud person yn agored i niwed. Dywedon nhw fod ffactorau megis oedran, iechyd meddwl neu bryderon iechyd eraill, a chamddefnyddio alcohol a chyffuriau, i gyd yn cyfrannu at fod yn agored i niwed, yn ogystal â’r amgylchiadau y gallai unigolyn gael eu hunain ynddynt. Wrth benderfynu a ddylid arestio, mae swyddogion yn ystyried a yw’r unigolyn yn agored i niwed, difrifoldeb y drosedd ac unrhyw bryderon diogelu.

Mae’r llu yn darparu hyfforddiant i helpu swyddogion i adnabod a’r ymagwedd at bobl agored i niwed. Mae hyn yn cynnwys profiadau niweidiol yn ystod plentyndod, iechyd meddwl a cham-drin domestig. Mae hyfforddiant yn cael ei gynnal yn bersonol ac ar-lein. Mae gwybodaeth hefyd yn cael ei harddangos yn adeiladau’r heddlu i annog swyddogion i feddwl am natur agored i niwed.

Dywedodd swyddogion wrthym fod y wybodaeth y maent yn ei derbyn gan y rhai sy’n trin galwadau yn ystafell reoli’r llu i’w helpu i ddelio â digwyddiadau yn dda ar y cyfan, ac yn cael ei darparu’n brydlon. Os oes angen rhagor o wybodaeth arnynt, gallant ofyn amdani neu ddefnyddio eu gliniadur neu ddyfais symudol eu hunain i’w chael – er bod hyn yn dibynnu ar gael signal digon da.

Mae swyddogion yn ceisio osgoi arestio plant lle bo hynny’n bosib. Er bod difrifoldeb y drosedd ac unrhyw angen i ddiogelu’r plentyn neu eraill yn dylanwadu ar y penderfyniad i arestio, dywedodd swyddogion wrthym eu bod yn archwilio dewisiadau eraill lle bo hynny’n bosib. Mae’r rhain yn cynnwys dod i gyfweliad yn wirfoddol, opsiynau cyfiawnder adferol, neu fynd â phlant adref at rieni neu berthynas arall wrth geisio datrys y digwyddiad. Mae swyddogion hefyd yn atgyfeirio plant at y gwasanaethau troseddau ieuenctid a’r timau plismona cymdogaeth, a all eu cefnogi i geisio atal ymddygiad troseddol. Mae swyddogion cyswllt ysgolion hefyd yn cefnogi plant.

Dywedwyd wrthym, oni bai bod modd cyfiawnhau’r rhesymau dros arestio plentyn yn glir, mae swyddogion dalfeydd yn gwrthod eu cadw yn y ddalfa. Gwelsom ychydig o achosion, fodd bynnag, lle awdurdodwyd cadw, ond nid oedd swyddogion wedi rhoi llawer o ystyriaeth i ddewisiadau eraill. Yn ein barn ni, gellid bod wedi osgoi’r ddalfa yn yr achosion hyn.

Nid yw cefnogaeth i swyddogion rheng flaen sy’n delio â phobl â chyflyrau iechyd meddwl bob amser yn ddigon da. Mae’r timau argyfwng iechyd meddwl yn rhoi cyngor dros y ffôn, ond dywedodd swyddogion wrthym nad ydynt bob amser yn gallu siarad â rhywun, ac nad yw’r cyngor a roddir bob amser yn eu helpu i benderfynu beth i’w wneud. Pan na allant gysylltu ag unrhyw un yn y timau argyfwng, mae swyddogion weithiau’n ffonio’r gwasanaeth GIG 111.

Tan yn ddiweddar, roedd gweithwyr iechyd meddwl proffesiynol wedi’u lleoli yn ystafell reoli’r llu yn cynnig help a chyngor. Dywedodd swyddogion fod y gwasanaeth hwn yn well am ei fod yn eu helpu i benderfynu a oedd cadw person dan adran 136 Deddf Iechyd Meddwl 1983 yn briodol neu a oedd opsiynau iechyd eraill ar gael. Mae’n rhy gynnar i asesu sut mae’r newidiadau mewn cyngor iechyd meddwl i swyddogion yn effeithio ar ganlyniadau i bobl â chyflwr iechyd meddwl. Mae’n amlwg, fodd bynnag, bod swyddogion weithiau’n gwneud penderfyniadau ar beth i’w wneud yn seiliedig ar gyngor iechyd meddwl cyfyngedig.

Mae swyddogion yn mynd â phobl sy’n cael eu cadw o dan adran 136 ar gyfer asesiad Deddf Iechyd Meddwl, ond rhaid aros yn hir mewn ysbytai neu gyfleusterau iechyd meddwl. Mae hwn yn ganlyniad gwael i garcharorion ac yn ddefnydd gwael o amser yr heddlu. Dylid cludo carcharorion mewn ambiwlans, ond mae aros hir am y rhain yn golygu bod swyddogion fel arfer yn eu cludo mewn cerbydau heddlu.

Pan fydd person wedi cyflawni trosedd ond yn dangos arwyddion o gyflwr iechyd meddwl, mae swyddogion fel arfer yn arestio ac yn mynd â nhw i’r ddalfa. Maen nhw’n ystyried difrifoldeb y drosedd ac ymddygiad y carcharor wrth benderfynu a yw’r ddalfa’n briodol. Ymdrinnir ag unrhyw anghenion iechyd yn y ddalfa, ac mae’r ymchwiliad i’r drosedd yn parhau hyd nes y gwneir unrhyw benderfyniadau iechyd.

Defnyddir faniau heddlu i gludo carcharorion i’r ddalfa. Weithiau defnyddir ceir heddlu os nad oes faniau ar gael. Nid oes unrhyw drefniadau penodol ar gyfer pobl ag anawsterau symudedd. Dywedodd swyddogion wrthym y bydden nhw’n defnyddio faniau neu geir heddlu, ac y gallai hyn ei gwneud hi’n anodd cynnal urddas y carcharor.

Adran 3. Yn y ddalfa – cofrestru, anghenion unigol a hawliau cyfreithiol

Canlyniadau disgwyliedig: Yn y ddalfa – cofrestru, anghenion unigol a hawliau cyfreithiol

Caiff carcharorion eu trin yn barchus yn y ddalfa a chaiff eu hanghenion unigol eu nodi a’u diwallu. Mae risgiau carcharorion yn cael eu nodi cyn gynted ag y bo modd ac yn cael eu rheoli’n effeithiol. Mae’r ddalfa wedi’i hawdurdodi’n briodol. Caiff carcharorion eu hysbysu o’u hawliau cyfreithiol a gallant arfer yr hawliau hyn yn rhydd tra byddant yn y ddalfa.

Parch

Mae personél y ddalfa yn amyneddgar ac yn galonogol, ac yn trin carcharorion â pharch. Mae rhwystrau preifatrwydd rhwng desgiau’r ddalfa, ond pan fydd yr ystafelloedd yn brysur, gellir clywed sgyrsiau sensitif weithiau. Mae swyddogion y ddalfa fel arfer yn cynnig cyfle i garcharorion siarad ag aelod o staff y ddalfa yn breifat yn ystod y broses gofrestru.

Mae teledu cylch cyfyng ar gyfer pob cell, ond prin yw’r hysbysiadau yn yr ystafelloedd sy’n tynnu sylw at hyn. Nid yw carcharorion yn cael gwybod fel mater o drefn bod teledu cylch cyfyng mewn celloedd, neu fod y toiledau wedi’u cuddio o’r golwg. Er hyn, nid yw rhai ardaloedd toiledau wedi’u cuddio’n ddigonol. Yn ogystal, nid yw carcharorion yn cael papur tŷ bach fel mater o drefn, felly mae’n rhaid iddynt ofyn amdano. Mae hyn yn lleihau urddas carcharorion.

Mae gan y rhan fwyaf o’r ystafelloedd gawodydd sy’n darparu digon o breifatrwydd i garcharorion, ond yng Nghaerdydd mae gan y cawodydd ddrysau isel, sy’n cyfyngu ar breifatrwydd.

Fel arfer, rhoddir dillad ac esgidiau cynfas newydd addas i gadw carcharorion os yw eu dillad a’u hesgidiau eu hunain yn cael eu tynnu, er i ni weld nad oedd rhai carcharorion yn gwisgo esgidiau wrth gerdded o amgylch yr ystafell. Pan fydd pob un o’u dillad eu hunain yn cael eu tynnu am resymau diogelwch, rhoddir dillad gwrth‑rwygo iddynt yn lle, ond nid ydynt bob amser yn eu gwisgo. Nid yw swyddogion yn rhoi llawer o anogaeth iddynt wneud hynny, ac mae rhai carcharorion yn aros yn noeth mewn celloedd.

Diwallu anghenion amrywiol ac unigol

Mae personél y ddalfa yn deall sut i ddiwallu anghenion unigol ac amrywiol y carcharorion ac yn ceisio diwallu’r rhain cystal ag y gallant.

Mae gan ystafelloedd dalfeydd gyfleusterau amrywiol i ddiwallu anghenion carcharorion ag anableddau, gan gynnwys namau ar y clyw a’r golwg ac anableddau corfforol. Er enghraifft:

• Mae cadeiriau olwyn mewn ystafelloedd ac mewn cyflwr da.
• Mae gan bob dalfa ac eithrio Abertawe linellau golwg (marciau i helpu pobl â nam ar eu golwg i farnu safle waliau a rhwystrau) yn y celloedd.
• Mae gan bob dalfa ddolenni clyw, er nad yw rhai o staff y ddalfa yn gwybod sut i’w defnyddio.
• Mae gan Ferthyr Tudful a Phen-y-bont ar Ogwr gell wedi’i haddasu, er bod y gell ym Mhen-y-bont ar Ogwr yn cael ei defnyddio at ddibenion storio. Mae cawodydd a thoiledau wedi’u haddasu hefyd.
• Mae gan bob cell fersiynau hawdd eu deall o hawliau. Mae fersiynau Braille hefyd, ond nid oedd personél yn nalfa Pen-y-bont yn gallu dod o hyd iddynt.
• Mae gan bob dalfa ac eithrio Abertawe fatresi trwchus ychwanegol, ond mae rhai o’r rhain mewn cyflwr gwael.

Gallai’r heddlu wneud mwy i ddiwallu anghenion menywod. Nid yw carcharorion benywaidd bob amser yn cael cynnig swyddog benywaidd i siarad â nhw. Wrth gofrestru, gofynnir i fenywod a oes angen cynnyrch hylendid benywaidd arnynt, ond mae’r ystod o gynhyrchion wedi’u cyfyngu mewn rhai dalfeydd.

Yn gyffredinol, mae personél y ddalfa yn deall anghenion carcharorion niwrowahanol, ac yn ymwybodol o sut y gall amgylchedd y ddalfa effeithio arnynt. Dywedont wrthym eu bod wedi cael hyfforddiant ar hyn. Mae gan yr holl ddalfeydd ddeunyddiau tynnu sylw ar gael. Nid yw’n glir pa mor aml y rhoir y rhain, er i ni weld peli sbwng yn cael eu rhoi i garcharorion.

Mae gan bersonél y ddalfa rywfaint o ddealltwriaeth o sut i ddiwallu anghenion carcharorion trawsryweddol.

Fel arfer, ni ofynnir i garcharorion a oes ganddynt gyfrifoldebau gofalu am eraill. Nid yw hyn wedi gwella ers ein harolygiad diwethaf.

Mae ystod dda o eitemau crefyddol sy’n cwmpasu’r holl brif grefyddau i ganiatáu i garcharorion ddilyn eu ffydd. Mae llyfrau ac eitemau crefyddol yn cael eu storio’n briodol mewn blychau ar wahân, ond nid oedd y Quran bob amser yn cael ei storio’n ddigon uchel. Ychydig o hyfforddiant mae personél dalfeydd wedi’i gael ar sut i drin eitemau crefyddol, ac nid oes arweiniad yn y dalfeydd ynglŷn â hyn.

Mae darpariaeth dda ar gyfer carcharorion sy’n siarad ychydig neu ddim Saesneg, ac mae’r llu yn defnyddio Llinell Iaith ar gyfer gwasanaethau cyfieithu ar y pryd. Yng Nghaerdydd, Pen-y-bont ar Ogwr a Merthyr Tudful defnyddir ffonau ar wahân wrth y ddesg gofrestru i siarad â chyfieithwyr. Ond yn Abertawe defnyddir ffôn seinydd, sy’n golygu nad oes llawer o breifatrwydd.

Asesiadau risg

Mae’r llu yn drylwyr wrth nodi risgiau pan fydd carcharorion yn mynd i mewn i’r ddalfa, ac yn rheoli’r rhain yn dda yn gyffredinol. Ond nid yw’n dilyn canllawiau APP ym mhob maes rheoli risg.

Fel arfer mae carcharorion yn cael eu cadw yn y ddalfa’n brydlon, ond gallant aros am amser hir mewn ystafelloedd dal pan fydd yr ystafelloedd yn brysur. Nid yw personél y ddalfa yn rheoli ciwiau’n dda; anaml maent yn brysbennu risg neu’n blaenoriaethu plant a charcharorion agored i niwed eraill. Nid yw hyn yn dilyn canllawiau APP.

Mae asesiadau risg cychwynnol yn nodi risgiau unigol y carcharorion, ffactorau agored i niwed a phryderon lles yn briodol. Mae swyddogion y ddalfa yn rhyngweithio’n gadarnhaol â charcharorion ac yn esbonio pwrpas a phwysigrwydd yr asesiad risg. Maent yn croesgyfeirio gwybodaeth o gofnodion blaenorol y ddalfa, system gyfrifiadurol yr heddlu a Chyfrifiadur Cenedlaethol yr Heddlu. Ac fel mater o drefn maent yn holi swyddogion arestio a hebrwng os oes ganddynt unrhyw wybodaeth berthnasol i’w chyfrannu.

Yn gyffredinol, mae swyddogion dalfeydd yn gosod lefelau arsylwi yn gywir i adlewyrchu’r risg a berir gan y carchar, a chedwir y rhain dan adolygiaeth. Fel arfer, cynhelir gwiriadau yn dda ac ar yr amser cywir.

Mae carcharorion o dan ddylanwad alcohol neu gyffuriau yn cael eu gosod yn briodol ar wiriadau lefel 2, gan eu codi bob 30 munud. Fel arfer, cynhelir gwiriadau crwydrol ac fe’u cofnodir yn dda, gan fodloni canllawiau APP. Ond gwelsom rai achlysuron pan gafodd y lefel arsylwi, yn ein barn ni, ei gostwng yn rhy gynnar, heb ddigon o gyfiawnhad wedi’i gofnodi. Hefyd, mae diffyg parhad personél y ddalfa sy’n cynnal gwiriadau celloedd. Mae parhad yn bwysig, oherwydd fel arall efallai na fydd personél y ddalfa yn cydnabod newidiadau nac unrhyw ddirywiad yng nghyflwr carchar.

Pan fydd swyddogion dalfeydd yn nodi bod carcharorion yn risg uchel, maent yn eu rhoi ar lefelau uwch o arsylwi ar naill ai lefel 3 (arsylwi cyson drwy deledu cylch cyfyng) neu ar lefel 4 (goruchwyliaeth gorfforol, agos). Yn gyffredinol, mae’r swyddogion sy’n gyfrifol am yr arsylwadau hyn yn cael eu briffio’n briodol gan swyddog y ddalfa ar y risgiau y mae’r carcharorion yn eu peri, a’u cyfarwyddo i beidio â defnyddio eu ffonau yn ystod yr arsylwadau. Fodd bynnag, gwelsom rai achosion lle nad oedd y briffio yn ddigon da. Nid yw swyddogion arsylwi bob amser yn cadw cofnod o’u sylwadau ar gyfer cofnod y ddalfa, fel sy’n ofynnol gan APP.

Fel y canfuwyd yn ein harolygiad blaenorol, mae’r rhan fwyaf o swyddogion dalfeydd yn parhau i dynnu unrhyw ddillad ac esgidiau â chortynnau o garcharorion yn rheolaidd, yn hytrach na gwneud asesiad risg unigol i benderfynu ar hyn. Nid yw hyn yn dilyn canllawiau APP. Nid yw swyddogion y ddalfa bob amser yn cofnodi pryd y mae dillad wedi’u tynnu na pham y mae cyfiawnhad dros hynny.

Defnyddir dillad gwrth-rwygo i reoli risg carcharorion a’u hamddiffyn rhag hunan‑niweidio. Ond nid oes rhesymeg ddigon da i’w defnyddio bob amser. Mewn rhai o’r achosion a archwiliwyd, gallai’r risgiau fod wedi cael eu lliniaru’n well a’u rheoli drwy lefelau uwch o arsylwi, megis lefel 3 neu lefel 4. Nid yw hyn wedi gwella ers ein harolygiad diwethaf.

Mae trosglwyddiadau rhwng personél y ddalfa yn cynnwys gwybodaeth lafar ac ysgrifenedig, ac maent yn canolbwyntio’n briodol ar risg. Ond nid oes trosglwyddo ar y cyd rhwng yr holl staff sy’n dod i mewn ac allan o’r ddalfa. Mae swyddogion dalfeydd a swyddogion cadw dalfeydd yn gwneud trosglwyddiadau ar wahân, ac nid yw’r rhain yn cynnwys HCP. Mae hyn yn golygu nad yw’r holl wybodaeth berthnasol yn cael ei rhannu â’r rhai sy’n cymryd cyfrifoldeb am garcharorion. Nid yw’r arferion hyn yn dilyn canllawiau APP. Ar ôl y trosglwyddo, mae swyddogion dalfeydd yn ymweld ac yn siarad â’r carcharorion yn eu gofal. Mae swyddogion cadw dalfeydd yn cynnal eu hymweliadau ar ddechrau eu sifft. Mae’r trosglwyddiadau rhwng sifftiau yn cael eu recordio ar deledu cylch cyfyng.

Gellir clywed clychau galw celloedd a gellir eu hateb drwy system intercom. Mae personél y ddalfa yn ymateb iddynt yn brydlon yn y rhan fwyaf o achosion. Ond mewn rhai celloedd, mae ansawdd y sain yn wael, sy’n gwneud cyfathrebu’n anodd.

Mae personél y ddalfa yn cario cyllyll gwrth-grogi personol tra ar ddyletswydd. Mae hyn yn golygu y gallant ymateb i ddigwyddiadau hunan-niweidio posib yn ddi‑oed.

Mae personél y ddalfa yn rheoli allweddi celloedd yn dda ac mae ganddynt reolaeth dros bwy sydd â nhw bob amser.

Hawliau cyfreithiol unigol – cadw yn y ddalfa

Mae’r amseroedd aros cyn cofrestru carcharorion yn y ddalfa yn amrywio. Mae rhai carcharorion yn cael eu cofrestru’n brydlon, ond yn ystod cyfnodau prysur gall carcharorion aros am amser hir rhwng cyrraedd y ddalfa ac awdurdodi eu cadw. Roedd hyn yn arbennig o wir yng Nghaerdydd. Nid yw swyddogion dalfeydd yn blaenoriaethu cofrestru plant neu garcharorion agored i niwed. Ac nid ydynt bob amser yn cofnodi rhesymau dros oedi ar gofnodion y ddalfa.

Yn gyffredinol, mae swyddogion dalfeydd yn awdurdodi cadw yn briodol. Mae swyddogion arestio fel arfer yn rhoi cyfrif clir o amgylchiadau’r arestio ac yn esbonio’r angen amdano, fel sy’n ofynnol gan God G PACE. Ond weithiau gallent roi mwy o fanylion. Nid yw swyddogion dalfeydd bob amser yn cofnodi digon o wybodaeth ynghylch pam bod angen arestio; yn lle hynny, maent yn dibynnu ar gwymplenni safonol heb ddarparu unrhyw fanylion na rhesymeg arall. Mae hyn yn golygu nad yw’n glir sut mae’r angen yn gysylltiedig ag amgylchiadau’r arestio.

Mae swyddogion dalfeydd yn gwrthod cadw pan fo angen gwrthod, ond gwelsom rai anghysondebau rhyngddynt wrth benderfynu hyn. Gwelsom rai achosion yn ymwneud â phlant lle awdurdodwyd cadw ond, yn ein barn ni, dylid fod wedi’i wrthod.

Defnyddir presenoldeb gwirfoddol fel dewis arall i gymryd person i’r ddalfa. Mae ystafelloedd cyfweld presenoldeb gwirfoddol fel nad oes angen i bobl sy’n dod i orsaf yr heddlu am gyfweliad fynd i mewn i’r ddalfa.

Mae rhai achosion yn cael eu cynyddu’n gyflym, gyda defnydd priodol o fechnïaeth i leihau amser yn y ddalfa. Ond mae rhai carcharorion yn treulio mwy o amser na’r angen yn y ddalfa. Nid yw pob achos yn cael ei drin yn gyflym. Nid yw ymchwilwyr ar gael 24 awr y dydd, felly mae ymholiadau achosion yn cael eu gohirio, yn enwedig yn y nos. Canfuom fod llawer o garcharorion yn aros am amser hir cyn cael eu cyfweld am nad oedd ymholiadau wedi’u trin cyn gynted â phosib. Cafodd rhai carcharorion eu cadw yn y ddalfa er mwyn cynnal ymholiadau, pan ellid fod wedi gwneud hyn cyn arestio.

Mae swyddogion dalfeydd yn egluro mechnïaeth ac unrhyw amodau mechnïaeth yn glir i garcharorion. Yn yr achosion gwnaethom eu hadolygu, roedd yr amodau mechnïaeth yn angenrheidiol ac yn gymesur. Cafodd rhesymau dros gadw carcharorion yn y ddalfa ar ôl cyhuddo hefyd eu cyfiawnhau a’u cofnodi’n glir.

Mae personél dalfeydd yn cysylltu â gwasanaethau mewnfudo’n brydlon ar ôl i garcharorion ddod i’r ddalfa. Ond gall ceiswyr lloches aros yn hir, weithiau am ddyddiau, ar ôl i’w papurau mewnfudo (rhybudd IS91) gael eu cyflwyno cyn iddynt gael eu trosglwyddo i gyfleuster mewnfudo.

Hawliau cyfreithiol unigol – hawliau carcharorion

Mae swyddogion dalfeydd yn darparu esboniadau clir o hawliau i garcharorion. Mae’r rhain yn cynnwys:

• rhoi gwybod i rywun am eu harestio;
• ymgynghori â chyfreithiwr a chael cyngor cyfreithiol annibynnol am ddim; a
• darllen y codau ymarfer PACE.

Mae swyddogion dalfeydd yn esbonio’r rhain yn dda ac mewn ffordd sy’n ystyried anghenion unigol.

Maent yn darparu rhybuddion ysgrifenedig o’u hawliau i garcharorion. Ond gwelsom nad oedd plant, ac eraill a allai elwa, bob amser yn cael fersiynau hawdd eu darllen. Ac nid oes gan rai ystafelloedd ddigon o gopïau o lyfrau Cod C PACE i’w darllen.

Mae swyddogion dalfeydd yn darparu cyfieithiadau ysgrifenedig o ddogfennau pwysig mewn gwahanol ieithoedd ar gyfer ceiswyr lloches nad ydynt yn siarad Saesneg neu Saesneg cyfyngedig, fel sy’n ofynnol gan God C PACE, atodiad M. Mae posteri am yr hawl i gyngor cyfreithiol wedi’u harddangos mewn dalfeydd yn Gymraeg ac yn Saesneg, ond nid mewn ieithoedd eraill.

Os bydd carcharorion yn gwrthod cyngor cyfreithiol, mae swyddogion dalfeydd yn gofyn iddynt pam, a gwelsom hyn yn cael ei ofyn eto cyn i garcharorion fynd i gyfweliad. Canfuom y gall carcharorion arfer eu hawliau yn ddi-oed. Lle mae hawliau yn cael eu hoedi – er enghraifft, carcharor yn cael ei gadw yn y dirgel – mae hyn wedi’i awdurdodi’n briodol gan arolygwyr. Pan nad yw’r seiliau yn berthnasol bellach, mae hawl y carcharor i gael hysbysu rhywun am eu harestio yn cael ei hadfer.

Mae cynrychiolwyr cyfreithiol yn dod i’r ddalfa yn bersonol. Rhoddir taflenni blaen cofnodion y ddalfa iddynt fel mater o drefn, a gallant gael y cofnod llawn os oes angen. Mae gan bob dalfa ystafelloedd ymgynghori ar gyfer cyfarfodydd preifat rhwng carcharorion a’u cynrychiolwyr cyfreithiol.

Mae gan garcharorion sy’n ddinasyddion tramor yr hawl i siarad â rhywun yn llysgenhadaeth, swyddfa is-gennad neu uchel gomisiwn eu gwlad ar unrhyw adeg. Mae swyddogion y ddalfa yn trefnu hyn os gofynnir iddynt wneud hynny. Pan fydd yn ofynnol i swyddogion y ddalfa hysbysu’r cyrff hyn oherwydd bod cytundeb yn bodoli gyda’r wlad berthnasol, gwneir hyn.

Nid oes posteri na thaflenni yn unrhyw un o’r dalfeydd i roi gwybodaeth i garcharorion am y broses a’r polisi ar gyfer cadw a gwaredu DNA. Nid yw carcharorion bob amser yn cael gwybod am hyn pan fydd samplau’n cael eu cymryd. Mae samplau DNA yn cael eu storio mewn rhewgelloedd heb eu cloi, a allai effeithio ar eu cywirdeb. Mae’r samplau’n cael eu casglu o’r ystafelloedd yn rheolaidd.

Adolygiadau cadw yn y ddalfa

Mae adolygiadau o gadw yn wael, ac yn aml nid ydynt yn cydymffurfio â gofynion Cod C PACE. Nid ydynt yn cael eu cynnal er lles pennaf y carcharorion. Mae hyn yn achos pryder.

Mae arolygwyr, sydd wedi’u hawdurdodi’n briodol, yn cynnal adolygiadau o gadw yn y ddalfa. Ond dywedwyd wrthym nad oes hyfforddiant ffurfiol i’r rhai sy’n gyfrifol am gynnal yr adolygiadau. Canfuom nad oedd arolygwyr adolygu yn deall yn llawn yr hyn sy’n ofynnol ganddynt.

Mae rhai arolygwyr yn cynnal hyd at 60 o adolygiadau yn ystod eu sifft. Canfuom eu bod yn trefnu adolygiadau i gyd-fynd â’u llwyth gwaith yn hytrach na phan oedd eu hangen. Canfuom fod llawer o adolygiadau wedi’u gwneud sawl awr yn gynnar, weithiau un neu ddwy awr ar ôl awdurdodi cadw yn y ddalfa. Yn aml, gwnaed yr adolygiadau cynnar hyn pan oedd carcharorion mewn cyfnodau gorffwys. Pe baent wedi’u cwblhau ar yr amser priodol, gellid bod wedi siarad â’r carcharor a rhoi cyfle iddynt wneud sylwadau.

Yn ystod yr adolygiad, mae swyddogion yn atgoffa carcharorion o’u hawliau. Ond nid ydynt bob amser yn rhoi cyfle i garcharorion wneud sylwadau, fel sy’n ofynnol gan God C PACE paragraff 15.3, nac yn dweud wrthynt fod eu cadw yn y ddalfa yn cael ei awdurdodi. Nid yw swyddogion yn rhoi llawer o ystyriaeth i les carcharorion. Nid yw swyddogion adolygu yn gwirio sut mae’r achos yn mynd rhagddo i helpu i benderfynu a oes angen parhau i gadw yn y ddalfa, a chyfiawnhau pam bod angen gwneud ymholiadau achos tra bod y carcharor yn y ddalfa. Gwelsom fod hyn yn cynnwys rhai achosion ar gyfer plant lle, yn ein barn ni, nad oedd modd cyfiawnhau parhau i gadw yn y ddalfa.

Os yw carcharorion yn cysgu neu mewn cyfweliadau pan fydd swyddogion yn cynnal adolygiad, nid ydynt yn cael gwybod fel mater o drefn bod hyn wedi digwydd. Nid yw hyn yn bodloni gofynion paragraff 15.7 Cod C PACE.

Mae swyddogion adolygu yn aml yn cynnal adolygiadau dros y ffôn am nad yw’n ymarferol iddynt deithio ledled ardal yr heddlu. Weithiau mae hyn yn gweithio’n dda, ond nid yw’r system intercom yn y celloedd bob amser yn glywadwy yn glir. Gwelsom adolygiad lle nad oedd yr arolygydd na’r carcharor yn gallu clywed yr hyn a ddywedwyd. Mae hyn yn cyfyngu ar bwrpas ac effeithiolrwydd yr adolygiad ar gyfer carcharorion.

Canfuom nad oedd swyddogion bob amser yn ystyried anghenion ychwanegol plant neu garcharorion agored i niwed wrth gynnal adolygiadau. Pan wnaed adolygiadau dros y ffôn, nid oedd swyddogion bob amser yn cofnodi a oeddent wedi ystyried manteision gwneud hyn yn bersonol, fel sy’n ofynnol gan baragraff 15.3 Cod C PACE.

Mae swyddogion yn copïo a gludo datganiadau generig wrth gofnodi adolygiadau ar gofnodion dalfeydd, ac yn defnyddio testun rhydd cyfyngedig i wneud yr adolygiad yn benodol i’r carcharor. Prin yw’r cofnodion sydd wedi’u teilwra i adlewyrchu’r drafodaeth a gynhaliwyd neu i ddangos pam y mae cadw pellach wedi’i awdurdodi.

Yn ystod ein harolygiad, gwnaethom fynegi ein pryderon gyda’r heddlu. Yn dilyn hynny, mae’r ffordd y caiff adolygiadau eu cynnal yn gwella.

Cwynion

Nid yw’r broses gwynion ar gyfer carcharorion yn cael ei hyrwyddo’n dda nac yn amlwg yn weladwy. Dim ond yng Nghaerdydd y mae hysbysiadau cwynion yn cael eu harddangos, ac mae’r wybodaeth a roddir wedi dyddio. Er enghraifft, mae’r hysbysiadau yn cyfeirio at Gomisiwn Cwynion Annibynnol yr Heddlu yn hytrach na Swyddfa Annibynnol Ymddygiad yr Heddlu (IOPC). Nid yw’r hysbysiad yn hysbysu carcharorion y gallant wneud cwyn tra yn y ddalfa. Yn hytrach, mae’n cynghori carcharorion i wneud cwynion pan fyddant yn gadael y ddalfa.

Mae carcharorion yn cael copi o ddogfen hawliau’r Swyddfa Gartref, sy’n esbonio’n fyr sut i wneud cwyn. Ond nid yw’n darparu unrhyw wybodaeth sy’n benodol i’r ddalfa, nac unrhyw fanylion cyswllt ar gyfer yr heddlu neu’r IOPC. Nid oes gan yr un o’r ystafelloedd daflenni IOPC sy’n cynnwys gwybodaeth gyswllt.

Dywedodd rhai aelodau o’r ddalfa y buom yn siarad â nhw y gall carcharorion wneud cwynion tra byddant yn y ddalfa, ac y byddent yn eu atgyfeirio at swyddog neu arolygydd y ddalfa. Ond dywedodd eraill bod rhaid i garcharorion aros nes iddynt adael y ddalfa cyn gallu gwneud cwyn.

Adran 4. Yng nghell y ddalfa, diogelu a gofal iechyd

Canlyniadau disgwyliedig: Yng nghell y ddalfa, diogelu a gofal iechyd

Mae carcharorion yn cael eu cadw mewn amgylchedd diogel a glân, sy’n sicrhau eu diogelwch yn y ddalfa. Os defnyddir grym ar garcharor, mae hyn yn ddewis olaf. Mae eu hanghenion gofal yn cael eu diwallu, ac mae plant ac oedolion agored i niwed yn cael eu hamddiffyn rhag niwed. Caiff eu hanghenion iechyd corfforol a meddyliol, ac unrhyw anghenion camddefnyddio sylweddau, eu diwallu.

Yr amgylchedd ffisegol

Mae gan Heddlu De Cymru bedair dalfa ddynodedig ym Mhen-y-bont ar Ogwr, Caerdydd, Merthyr Tudful ac Abertawe. Mae’r glendid cyffredinol ym mhob dalfa yn dda. Dywedodd personél y ddalfa wrthym fod atgyweiriadau’n cael eu cwblhau’n gyflym ar y cyfan. Ac eithrio Abertawe, prin yw’r graffiti mewn celloedd, ond mae graffiti yn y iardiau ymarfer corff.

Yng Nghaerdydd ac Abertawe, mae pwyntiau crogi posib yn y celloedd. Mae’r rhain yn bennaf oherwydd dyluniad y toiledau, awyrellau ac agorfa drws celloedd. Ym mhob un o’r pedair dalfa, mae mannau crogi posib yn y iardiau ymarfer corff a’r cawodydd cymunedol. Yn ystod ein harolygiad, gwnaethom roi adroddiad cynhwysfawr i’r llu yn manylu ar y canfyddiadau hyn, yn ogystal â’r rhai am yr amodau ffisegol yn y dalfeydd yn fwy cyffredinol. Dechreuodd y llu ymateb i rai o’r pryderon a godwyd yn syth.

Mae’r awyru a’r tymheredd yn y dalfeydd a’r celloedd unigol yn foddhaol ar y cyfan. Mae gan bob cell olau naturiol a thoiled. Mae gan bob dalfa, ar wahân i Abertawe, sinciau ar gyfer golchi dwylo.

Mae yna ardaloedd cofrestru ar wahân yn y rhan fwyaf o ddalfeydd. Ond dywedodd y personél wrthym mai ychydig o ddefnydd a wneir ohonynt, os o gwbl. Mae gan bob dalfa o leiaf un gell ffrynt gwydr, i helpu’r rhai sy’n profi clawstroffobia.

Mae teledu cylch cyfyng yn gweithredu ym mhob un o’r dalfeydd, ond mae arwyddion cyfyngedig yn dweud wrth garcharorion am hyn.

Mae monitorau teledu cylch cyfyng ym mhob dalfa wedi’u lleoli fel na ellir eu gweld gan garcharorion nac eraill ym mhrif ardal y ddalfa. Mewn rhai dalfeydd, mae ansawdd y ffilm yn wael. Mae toiledau ym mhob cell yn cael eu niwlo ar y sgrin, ond nid yw’r camera bob amser mewn safle priodol i ganiatáu ar gyfer preifatrwydd.

Mae swyddogion sy’n gwneud arsylwadau teledu cylch cyfyng lefel 3 o garcharorion yn eistedd yn ardal desg y ddalfa am nad oes ystafelloedd ar wahân lle gellir gwylio teledu cylch cyfyng. Mae hyn yn golygu y gellid tynnu eu sylw oddi wrth y dyletswyddau hyn pan fydd y ddalfa’n brysur.

Mae personél y ddalfa yn cynnal ac yn cofnodi gwiriadau diogelwch ddwywaith y dydd, ac yn eu storio ar system gyfrifiadurol yr heddlu fel y gellir dod o hyd i unrhyw bryderon neu faterion yn hawdd. Mae’r wybodaeth wedi’i chynnwys yn y briffio ar gyfer cyfarfod rheoli dyddiol y ddalfa.

Yn gyffredinol, mae dealltwriaeth dda o weithdrefnau gadael brys. Roedd personél y siaradom â nhw wedi cael hyfforddiant diogelwch tân yn ddiweddar. Nid yw’r holl staff, fodd bynnag, wedi bod yn rhan o ymarfer gadael y ddalfa oherwydd tân. Mae blychau gadael mewn argyfwng ym mhob dalfa, gyda digon o efynnau ac offer arall i reoli’r gadael.

Defnyddio grym

Pan ddefnyddir grym yn y ddalfa, nid yw digwyddiadau bob amser yn cael eu rheoli’n dda. Gwnaethom adolygu ychydig o achosion lle nad oedd y defnydd o rym yn gymesur â’r risgiau neu’r bygythiadau a berwyd. Mae cofnodion gwael o ddigwyddiadau ac ychydig o sicrwydd ansawdd, gan ei gwneud hi’n anodd i Heddlu De Cymru ddangos, pan ddefnyddir grym yn y ddalfa, ei fod yn angenrheidiol, yn gyfiawn ac yn gymesur. Nid yw hyn wedi gwella ers ein harolygiad diwethaf, ac mae bellach yn achos pryder.

Gwnaethom archwilio cofnodion dalfeydd a gweld lluniau teledu cylch cyfyng ar gyfer 18 achos lle defnyddiwyd grym yn y ddalfa. Cawsom beth cyfathrebu a thrafod da gan swyddogion i geisio tawelu sefyllfaoedd ac osgoi’r angen i ddefnyddio grym.

Mewn rhai achosion, fodd bynnag, gwnaethom adolygu digwyddiadau lle defnyddiwyd grym wedi’u rheoli’n wael. Gwelsom nad oedd rhai technegau ataliaeth yn cael eu cymhwyso’n effeithiol, ac ni lwyddodd swyddogion i reoli’r sefyllfa’n briodol. Roedd hyn yn achosi risg o anaf i’r carcharor a’r swyddogion. Nid oedd swyddogion y ddalfa bob amser yn goruchwylio digwyddiadau, ac mewn rhai achosion roedd swyddogion y ddalfa yn defnyddio grym yn hytrach na chyfarwyddo’r digwyddiad.

Pan gafodd dillad eu tynnu a rhoi dillad gwrth-rwygo yn eu lle, nid oedd swyddogion bob amser wedi ystyried ffyrdd eraill o reoli risgiau. Nid oedd bob amser yn glir bod tynnu dillad yn angenrheidiol ac yn gyfiawn. Mae dillad gyda chortynnau hefyd yn cael eu tynnu fel mater o drefn. Yn y ddau achos, gellid bod wedi osgoi defnyddio grym i dynnu dillad.

Yn ogystal, nid yw swyddogion yn talu digon o sylw i gynnal urddas carcharorion wrth dynnu dillad. Gadawyd rhai carcharorion meddw â blanced neu ddillad, ond ni wnaeth swyddogion lawer o ymdrech i’w hannog i wisgo eu hunain. Felly roedden nhw’n aros yn noeth yn eu celloedd. Yn yr achosion a adolygwyd, nid oedd yn glir a oedd teledu cylch cyfyng celloedd yn parhau i weithredu wrth dynnu dillad.

Mae cofnodi grym ar gofnodion dalfeydd yn wael, ac nid yw pob digwyddiad lle defnyddiwyd grym yn cael eu cofnodi. Pan ddigwyddodd hyn, nid oedd y cofnodion bob amser yn adlewyrchu’r hyn a welsom ar y teledu cylch cyfyng nac yn esbonio pam y bu angen grym.

Nid yw gwybodaeth am y defnydd o rym yn gywir. Nid yw swyddogion bob amser yn cyflwyno ffurflenni defnyddio grym pan ddylent wneud hynny. Mae hyn yn ofyniad o dan ganllawiau Cyngor Cenedlaethol Penaethiaid yr Heddlu, ac mae hysbysiadau mewn rhai dalfeydd yn atgoffa swyddogion am hyn. Ar gyfer y digwyddiadau a adolygwyd gennym, gwnaethom ofyn am ddefnyddio ffurflenni grym, ond ni chawsom yr holl ffurflenni yr oeddem yn eu disgwyl. Nid yw Heddlu De Cymru yn adnabod digwyddiadau lle defnyddiwyd grym drwy gofnodion dalfeydd, sy’n golygu bod rhai yn cael eu colli. Mae hyn i gyd yn golygu bod y defnydd o rym yn cael ei dangofnodi o bosib.

Nid oes sicrwydd ansawdd dros y defnydd o rym yn y ddalfa. Nid yw Heddlu De Cymru yn adolygu digwyddiadau ar deledu cylch cyfyng i asesu sut y cawsant eu rheoli neu a oedd y grym a ddefnyddiwyd yn angenrheidiol, yn gyfiawn ac yn gymesur.

Gwnaethom adolygu chwe achos lle cafodd carcharorion eu noeth-chwilio. Nid oedd yr angen am noeth-chwilio bob amser yn glir nac wedi’i gofnodi’n ddigonol. Daethon ni o hyd i rai achosion lle’r oedd dillad wedi’u tynnu i reoli risg i’r carcharor, ond ni chofnodwyd hyn fel noeth-chwilio. Mae hyn yn golygu y gallai’r wybodaeth am noeth‑chwilio fod yn anghywir.

Pan fydd carcharor yn cyrraedd y ddalfa mewn gefynnau, nid yw’r amser y caiff y gefynnau eu tynnu a’r rhesymau pam y cawsant eu defnyddio yn cael eu cofnodi.

Nid yw gefynnau bob amser yn cael eu tynnu’n ddigon cyflym o garcharorion sy’n cydymffurfio. Dim ond ar ôl i swyddog y ddalfa eu hawdurdodi y gellir eu tynnu. Gwelsom rai carcharorion a oedd yn cydymffurfio mewn gefynnau yn rhy hir yn yr ardaloedd dal, yn aros i gael eu cofrestru. Arweiniodd hyn weithiau at gynyddu grym a risg o anaf i garcharorion a swyddogion, y gellid fod wedi’i osgoi.

Mae’r rhan fwyaf o swyddogion dalfeydd a swyddogion cadw yn gyfredol gyda’u hyfforddiant diogelwch swyddogion, ac mae trefniadau i hyfforddi’r rhai nad ydynt.

Gwnaethon atgyfeirio dau achos at y llu lle’r oedd gennym bryderon. Yn yr achosion hyn, defnyddiodd swyddogion dechnegau a allai, yn ein barn ni, fod wedi arwain at anaf i’r carcharor.

Gofal carcharorion

Mae gan y llu agwedd resymol at ofal carcharorion. Gwelsom fod personél y ddalfa yn dangos agwedd ofalgar wrth ryngweithio â charcharorion. Roedd y rhan fwyaf o’r carcharorion y buom yn siarad â nhw yn teimlo eu bod wedi cael gofal da yn y ddalfa.

Nid yw carcharorion bob amser yn cael gwybod am y darpariaethau gofal sydd ar gael iddynt, megis cawodydd, mannau ymarfer corff neu ddeunydd darllen, pan fyddant yn cael eu cadw yn y ddalfa. Mae hyn yn golygu efallai na fyddant yn gwybod beth y mae ganddynt hawl iddynt.

Mae amrywiaeth dda o fwyd, a darperir ar gyfer y rhan fwyaf o ofynion dietegol, gan gynnwys llysieuol, fegan a heb glwten. Gwelsom fwyd a diod yn cael eu cynnig a’u darparu i garcharorion yn rheolaidd. Ond nid yw blychau bwyd gwag bob amser yn cael eu cymryd i ffwrdd yn brydlon.

Mae’r ystod o ddeunydd darllen yn yr ystafelloedd yn wael. Ychydig iawn o lyfrau plant sydd ar gael, er bod y llu yn trefnu mwy o ddeunydd darllen sy’n addas i blant. Ym Merthyr Tudful, ceir rhai llyfrau yn Ffrangeg, Almaeneg a Phwyleg, ond ar y cyfan prin yw’r llyfrau mewn ieithoedd tramor. Mae llyfrau yn cael eu cadw mewn bocsys, ond mae’r rhain yn anhrefnus, a does dim system ar gyfer ail-stocio deunydd darllen.

Mae deunyddiau tynnu sylw ar gael, gan gynnwys ciwbiau Rubik, popwyr, llyfrau lliwio a pheli sbwng. Ond, ac eithrio peli sbwng, ni welsom y rhain yn cael eu cynnig fel mater o drefn i garcharorion.

Anaml iawn y cynigir cawodydd, hyd yn oed i garcharorion sydd yn y ddalfa am amser hir. Ychydig iawn o dywelion sydd yn y dalfeydd.

Mae iardiau ymarfer corff ar gael ym mhob dalfa, gyda rhywfaint o orchudd ar gyfer tywydd garw. Ond yn aml ni chynigir ymarfer corff, na’i ddarparu. Pan wneir hyn, mae carcharorion wedi’u goruchwylio ar deledu cylch cyfyng.

Mae cyflenwad da o ddillad mewn amrywiaeth o feintiau, ac mae dillad isaf ar gyfer y ddau ryw ar gael. Mae esgidiau cynfas ar gael yn lle esgidiau.

Mae ansawdd y matresi yn wael yn gyffredinol, gan ddarparu ychydig gefnogaeth na chysur i garcharorion. Mae rhai o’r matresi trwchus ychwanegol hefyd mewn cyflwr gwael. Mae matresi yn cael eu plygu yn eu hanner pan nad ydynt yn cael eu defnyddio, ac mae hyn wedi eu difrodi. Darperir clustogau yn rheolaidd.

Mae blancedi arddull cnu ar gyfer carcharorion, yn ogystal â blancedi diogelwch. Ni roir y rhain yn rheolaidd, ac fel arfer rhaid i garcharorion ofyn amdanynt.

Diogelu plant a phobl agored i niwed

Ers ein harolygiad diwethaf, mae’r llu wedi gwella ei ddull o ddiogelu plant a charcharorion agored i niwed eraill. Mae wedi cyflwyno polisi diogelu ar draws y llu, sy’n nodi’r cyfrifoldebau a’r gofynion, gan gynnwys yn y ddalfa, ar gyfer diogelu plant a phobl agored i niwed. Mae’r llu yn darparu hyfforddiant i helpu personél i ddeall natur agored i niwed. Mae hyn yn cynnwys camfanteisio ar blant a phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod. Gwelsom fod personél yn deall eu cyfrifoldebau diogelu a’r hyn a ddisgwylir ganddynt.

Disgwylir i swyddogion arestio ac ymchwilio gwblhau hysbysiad diogelu’r cyhoedd, atgyfeirio diogelu amlasiantaethol ar gyfer pob plentyn sy’n cael ei gadw ac unrhyw berson y maent yn ystyried ei fod yn agored i niwed. Yn yr achosion a archwiliwyd gennym ar gyfer plant a gedwir yn y ddalfa, gwnaethpwyd atgyfeiriadau fel arfer. Cafodd achosion hefyd eu fflagio’n uniongyrchol gydag asiantaethau eraill, megis gwasanaethau plant, pan fo hynny’n briodol.

Mae cynllun ymyrraeth i helpu plant yn y ddalfa a’u dargyfeirio i ffwrdd o ymddygiad troseddol. Mae hyn yn cael ei redeg gan Media Academy Cymru a’i ariannu gan Gomisiynydd yr Heddlu a Throseddu. Mae gweithwyr ieuenctid sydd wedi’u lleoli yn y ddalfa yn cynnig cymorth i blant sy’n cael eu cadw i helpu i wella eu bywydau, megis cyrsiau addysgol, gwasanaethau camddefnyddio sylweddau, a mentrau chwaraeon. Yn y rhan fwyaf o’r achosion a adolygom, cynigiwyd y cyfleoedd hyn i blant hefyd.

Fodd bynnag, nid yw’r llu yn sicrhau bod plant yn y ddalfa yn cael eu diogelu cystal ag y gallent fod. Mae merched yn cael cynnig cyfle i siarad yn breifat gydag aelod benywaidd o staff y ddalfa pan fyddant yn cael eu cadw yn y ddalfa. Ond nid oedd yn glir bod aelod o staff y ddalfa a enwir wedi’i neilltuo i ferched, neu wedi siarad â nhw, fel sy’n ofynnol o dan Ddeddf Plant a Phobl Ifanc 1933.

Nid yw HCP yn gweld plant yn y ddalfa fel mater o drefn. Byddai gwneud hynny yn rhoi cymorth ychwanegol i blant ac yn helpu i nodi unrhyw bryderon diogelu.

Yn gyffredinol, caiff plant eu rhyddhau o’r ddalfa’n ddiogel. Gwelsom rai achosion, fodd bynnag, lle nad oedd yn glir pa ystyriaeth a roddwyd i ddiogelu. Er enghraifft, mewn un achos gwnaethom ei adolygu, cafodd merch yn ei harddegau ei rhyddhau gyda’r nos i gyfeiriad lle nad oedd hi’n byw, ac roedd disgwyl iddi gyrraedd yno ar ei phen ei hun.

Oedolion priodol

Mae swyddogion dalfeydd yn gyfrifol am sicrhau oedolyn priodol (AA) i gefnogi plant ac oedolion agored i niwed. Wrth ymateb i ddigwyddiad, mae swyddogion arestio hefyd yn ceisio, lle bo’n bosib, trefnu aelod addas o’r teulu a all weithredu fel AA.

Mae swyddogion dalfeydd fel arfer yn cysylltu’n gynnar i drefnu i AA ddod a chefnogi’r carcharor. Gwelsom fod AA wedi cyrraedd yn brydlon mewn rhai achosion. Ond arhosodd rhai plant ac oedolion agored i niwed am amser hir cyn i’w AA ddod i’r ddalfa. Ac mewn rhai achosion, ni chyrhaeddodd AA tan amser y cyfweliad. Roedd hyn yn golygu bod carcharorion wedi colli’r cymorth cynnar i’w helpu i ddeall eu hawliau a phrosesau eraill yn y ddalfa.

Lle na all ffrindiau a theulu gyflawni’r rôl AA, gwneir trefniadau eraill.

Ar gyfer oedolion ag, mae’r heddlu’n defnyddio Adferiad Recovery i ddarparu cefnogaeth 24 awr y dydd, 365 diwrnod y flwyddyn. Yn gyffredinol, siaradodd personél y ddalfa’n gadarnhaol am y gwasanaeth, er eu bod yn dweud bod sicrhau AA i ddod gyda’r nos weithiau’n her.

I blant, mae’r llu’n dibynnu ar dimau troseddau ieuenctid awdurdodau lleol yn ystod y dydd a gweithwyr tîm dyletswydd brys y gwasanaethau cymdeithasol y tu allan i oriau. Cawsom wybod am broblemau gyda phresenoldeb cyflym o’r ddau wasanaeth, ond yn enwedig yn ystod y nos. Mae hyn yn golygu y gall plant dreulio mwy o amser yn y ddalfa nag sydd angen.

Er y dylid galw AA i gefnogi oedolion agored i niwed, gwelsom nad oedd hyn yn digwydd bob amser. Roedd hyn oherwydd nad oedd swyddog y ddalfa wedi cydnabod, nac ystyried yn ddigonol, gwendidau’r carcharor, felly ni wnaeth drefnu AA.

Fel arfer, cofnodir yr amser y cysylltir ag AA ar gofnodion y ddalfa, ond mae gwybodaeth arall naill ai ar goll neu’n ddryslyd. Nid yw’r llu’n monitro pa mor gyflym y mae carcharorion yn cael cefnogaeth. Ac mae ansawdd y wybodaeth mae’n ei chasglu yn golygu na fyddai’n gallu gwneud hynny gydag unrhyw gywirdeb.

Yn ein harolygiad diwethaf, nodwyd cefnogaeth gan AA fel maes i’w wella. Mae’r llu wedi gwneud rhai gwelliannau, er enghraifft, gwneir cyswllt yn gynharach bellach, ac mae hawliau yn cael eu hailddarllen gyda’r AA yn bresennol. Ond mae rhai carcharorion yn dal i aros yn rhy hir cyn cael cefnogaeth.

Plant

Yn gyffredinol, mae swyddogion dalfeydd yn rhoi ystyriaeth gadarn cyn awdurdodi cadw plant. Gwelsom enghreifftiau da lle mae hyn wedi digwydd. Gwelsom hefyd, fodd bynnag, fod y dull hwn yn anghyson, ac efallai y byddai rhai achosion wedi cael eu trin yn fwy priodol i ffwrdd o ddalfa’r heddlu.

Mae rhai plant yn treulio amser hir yn y ddalfa ac nid yw eu hachosion bob amser yn cael eu trin yn gyflym. Mewn rhai achosion, ni ddyrennir swyddogion ymchwilio yn brydlon, yn enwedig gyda’r nos, gyda phlant yn aros tan y bore cyn i’r achos gael ei neilltuo. Mae oedi hefyd yn digwydd wrth aros i AA gyrraedd. Nid yw arolygwyr sy’n adolygu cadw plant yn rhoi digon o bwyslais ar sut mae’r achos yn mynd rhagddo i leihau’r amser y mae plant yn ei dreulio yn y ddalfa.

Mae ansawdd gofal plant yn y ddalfa yn gymysg. Anaml y cânt eu blaenoriaethu i gael eu cofrestru i’r ddalfa, ac ychydig o ddefnydd sydd wedi’i wneud o gyfleusterau ar wahân i gadw plant ar wahân i garcharorion sy’n oedolion. Mae eitemau tynnu sylw megis peli sbwng a chiwbiau Rubik ar gael, ond nid yw’r rhain yn cael eu cynnig fel mater o drefn. Ni welsom blant yn treulio amser allan o’u celloedd yn y iardiau ymarfer corff neu rannau eraill o’r ddalfa. Fodd bynnag, roedd AA yn aml yn cael eistedd gyda phlant yn eu celloedd.

Mae’r llu yn cydnabod bod angen iddo wella sut mae’n delio â phlant. Mae’n cymryd rhan mewn prosiect academaidd i archwilio sut i wella profiadau plant yn y ddalfa. Mae’n gobeithio dysgu o hyn i lywio ei dull.

Mae’r heddlu yn monitro plant yn y ddalfa. Trafodir pob plentyn yn y ddalfa gydag uwch swyddogion yn y cyfarfod rheoli dyddiol. Mae plant hefyd yn cael eu cynnwys yn yr adroddiadau rheoli perfformiad. Mae’r llu’n archwilio pob achos lle mae plentyn wedi cael ei noeth-chwilio i asesu a gynhaliwyd hyn yn briodol. Ond nid oes adolygiad sicrhau ansawdd rheolaidd o achosion plant i a nodi lle mae angen gwelliannau. Mae’r llu yn cadeirio fforwm trafod amlasiantaethol plant a phobl ifanc. Nid yw dalfa bob amser yn cael ei chynrychioli, fodd bynnag, ac nid oes ffocws penodol ar faterion dalfeydd.

Ers ein harolygiad diwethaf, ychydig iawn o gynnydd sydd wedi bod i symud plant sydd wedi’u cyhuddo a gwrthod mechnïaeth i lety arall a drefnwyd gan yr awdurdod lleol. Mae gan y llu weithdrefn uwchgyfeirio lle mae achosion unigol yn cael eu trafod ar lefel uwch i archwilio datrysiadau posib. Mae hefyd wedi gweithio gyda heddluoedd eraill a phartneriaid awdurdodau lleol ledled Cymru i ystyried sut y gellir darparu llety amgen. Ond er gwaethaf yr ymdrechion hyn, ychydig o newid sydd wedi bod ers ein harolygiad diwethaf. Yn ystod y 12 mis cyn yr archwiliad hwn, ni symudwyd yr un o’r 26 plentyn a gedwir o dan yr amgylchiadau hyn i lety amgen diogel neu briodol yn ôl yr angen.

Gofal iechyd

Mae Mitie yn darparu gofal iechyd corfforol i garcharorion. Mae llywodraethu’r contract gofal iechyd yn foddhaol. Mae’r llu yn monitro’r contract ac yn cwrdd â Mitie yn rheolaidd.

Nid yw’r trefniadau contractol yn caniatáu i HCP gael eu cynnwys yn llwyr yn ystafelloedd y ddalfa. Mae hyn yn golygu nad yw gofal carcharorion yn gyson ar draws de Cymru, ac mae’n cyfyngu ar allu’r llu i ddiwallu anghenion gofal iechyd y carcharorion. Mae’r llu a Mitie yn cydnabod bod hyn yn wendid.

Mae’n amser adnewyddu’r contract gofal iechyd, ond mae’r cynnydd o ran ail-dendro wedi bod yn araf.

Mae tri HCP yn gweithio yn nalfeydd Caerdydd, Abertawe a Merthyr Tudful, ac mae un meddygol fforensig yn gweithio i ddalfa Pen-y-bont ar Ogwr. Yn aml, mae’n ofynnol i’r archwiliwr meddygol fforensig fynychu apwyntiadau allanol fel rhan o’r contract, i ganolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol a marwolaethau sydyn. Mae hyn yn gadael dim ond tri HCP ar gyfer y pedair dalfa. Gwelir carcharorion yn bennaf o fewn amserlenni contractol, ond mae staff gofal iechyd o dan bwysau sylweddol i gyflawni hyn, ac nid yw’n caniatáu parhad gofal i garcharorion.

Mae ymarferwyr ac arweinwyr clinigol yn cynnal archwiliadau clinigol rheolaidd i fonitro a gwella ansawdd a diogelwch y gofal a ddarperir.

Mae trefniadau priodol ar gyfer rhannu gwybodaeth rhwng yr heddlu a’i bartneriaid gofal iechyd. Fodd bynnag, nid yw’r HCP yn gallu cyrchu cofnodion gofal cryno neu gofnodion iechyd meddwl cymunedol. Gall hyn achosi oedi wrth gyrchu gwybodaeth iechyd carcharorion, ac achosi oedi dilynol mewn triniaeth.

Mae llawer o HCP wedi cael eu recriwtio’n ddiweddar, ac ychydig iawn o swyddi gwag sydd. Mae staff gofal iechyd yn cael hyfforddiant ar-lein a phroses ymgyfarwyddo gynhwysfawr, sy’n cynnwys diogelu, fel y gallant adnabod a rheoli gwendidau carcharorion. Nid yw pob aelod staff gofal iechyd, fodd bynnag, yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi yn eu rolau, ac nid yw goruchwyliaeth ffurfiol yn cael ei chofnodi’n gyson ar gyfer HCP.

Mae ystafelloedd meddygol yn cael eu glanhau’n ddyddiol, ac mae’r tymheredd yn cael ei fonitro i ddiogelu’r meddyginiaethau sy’n cael eu storio yn yr ystafell. Ond, oherwydd traul gyffredinol yr addurniadau a’r lloriau, nid oes yr un o’r ystafelloedd meddygol yn cydymffurfio â chanllawiau rheoli heintiau. Mae offer brys, gan gynnwys ocsigen, ar gael ym mhob dalfa, ac mae HCP yn gallu cael diffibrilwyr allanol awtomataidd.

Mae staff gofal iechyd yn trefnu cyfieithwyr ar gyfer carcharorion nad Saesneg yw eu hiaith gyntaf.

Mae digwyddiadau gofal iechyd yn cael eu hadrodd ar-lein ac yn cael eu hymchwilio gan reolwyr.

Mae proses gwynion gyfrinachol ar gyfer gofal iechyd, ond nid yw hyn yn cael ei hysbysebu i garcharorion yn y ddalfa.

Iechyd corfforol

Mae HCP yn cynnig gofal o safon dda pan fyddant yn gweld carcharorion. Ond mae hyn yn cael ei gyfaddawdu am nad ydynt wedi’u gosod yn y dalfeydd. Mae hyn yn achosi oedi wrth ddiwallu anghenion gofal iechyd carcharorion, a hefyd yn cyfyngu ar barhad gofal, megis monitro cyflyrau iechyd yn barhaus, oherwydd bod HCP yn gorfod teithio rhwng dalfeydd a chyflawni rolau ei gilydd.

Mae personél y ddalfa yn gwneud atgyfeiriadau i HCP yn electronig. Mae uwch glinigwyr yn goruchwylio’r system, yn rheoli amseroedd ymateb ac yn dyrannu HCP rhwng y dalfeydd pan fo angen.

Mae HCP yn gofyn am ganiatâd gan garcharorion i gynnal asesiadau iechyd corfforol a meddyliol (gan gynnwys eu gallu meddyliol), camddefnyddio sylweddau, gofal cymdeithasol a diogelu.

Mae asesiadau clinigol yn cael eu cwblhau i safon dda. Mae cofnodion yn cael eu hysgrifennu a’u storio’n ddiogel mewn cabinet dan glo. Mae gan y rhan fwyaf o staff gofal iechyd fynediad at gofnod y ddalfa i gofnodi crynodeb o’u hymyrraeth. Ar adeg ein harolygiad, fodd bynnag, roedd rhai HCP newydd yn dal i aros am hyfforddiant ar sut i wneud hyn. Mae HCP yn cyfrannu at benderfyniadau sy’n ymwneud â risg, megis addasrwydd i gadw a chyfweld.

Fel mater o drefn mae HCP yn gweld carcharorion gyda drws yr ystafell feddygol wedi’i adael ar agor, yn hytrach nag asesu risg yr angen am hyn. Nid yw hyn yn gyfrinachol ac yn breifat i’r carcharor. Mae gan HCP sgriniau preifatrwydd i’w defnyddio pan gaiff samplau personol eu cymryd.

Iechyd meddwl

Mae nyrs iechyd meddwl, sy’n cael ei darparu gan dri bwrdd iechyd prifysgol, yn gweithio ym mhob dalfa bum niwrnod yr wythnos.

Nid yw’r trefniadau ar gyfer atgyfeirio carcharorion â chyflyrau iechyd meddwl tybiedig yn briodol, fodd bynnag. Mae personél y ddalfa yn atgyfeirio carcharorion at yr HCP, sy’n gweld y carcharor ac yn penderfynu a oes angen atgyfeiriad at nyrs iechyd meddwl. Nid oes gan HCP y wybodaeth a’r hyfforddiant angenrheidiol i wneud penderfyniadau o’r fath. Ac nid oes ganddynt ychwaith fynediad at gofnodion iechyd meddwl cymunedol carcharorion i lywio penderfyniadau. Golyga hyn efallai na fydd rhai carcharorion sydd angen cymorth iechyd meddwl proffesiynol yn ei gael, ac mae hyn yn arwain at oedi i’r carcharorion hynny sy’n cael eu hatgyfeirio. Mae hyn yn arfer amhriodol a gwael. Mae’n achos pryder.

Gall nyrsys iechyd meddwl gyrchu cofnodion tîm iechyd meddwl cymunedol yn ardal eu bwrdd iechyd prifysgol, ond rhaid iddynt ffonio os oes angen gwybodaeth arnynt o ardaloedd eraill.

Nid yw nyrsys iechyd meddwl yn sgrinio pob carcharor yn y ddalfa i nodi a ydynt yn hysbys i wasanaethau. Maent yn cynnig asesiad i garcharorion â chyflyrau iechyd meddwl sy’n cael eu hatgyfeirio atynt gan yr HCP. Maent yn gwneud atgyfeiriadau at asiantaethau eraill ac ar gyfer dilyn i fyny yn y gymuned, ac yn arwyddbostio carcharorion at gymorth a chefnogaeth pan fyddant yn gadael y ddalfa. Pan fydd y nyrsys iechyd meddwl ar ddyletswydd ac, os gofynnir amdanynt, maent yn cefnogi’r broses i atgyfeirio carcharor ar gyfer asesiad o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl. Pan nad ydynt ar ddyletswydd, mae’r HCP yn gyfrifol am atgyfeiriadau.

Mae gan bersonél y ddalfa berthynas dda gyda nyrsys iechyd meddwl. Ond dywedont wrthym hefyd fod gormod o gyfyngiadau ar y gwasanaeth a ddarperir, ac nad yw carcharorion â chyflyrau iechyd meddwl a amheuir bob amser yn cael y cymorth y mae ei angen arnynt tra yn y ddalfa.

Mae nyrsys iechyd meddwl yn cofnodi rhyngweithio â charcharorion ar system cofnodion electronig y bwrdd iechyd prifysgol. Cofnodir crynodeb hefyd ar gofnod y ddalfa i sicrhau bod y wybodaeth risg a diogelwch briodol yn cael ei rhannu â phersonél y ddalfa.

Ni ddefnyddir y ddalfa fel man diogel o dan adran 136 Deddf Iechyd Meddwl 1983. Mae oedi sylweddol, fodd bynnag, wrth geisio cael mynediad at fannau diogelwch yn seiliedig ar iechyd ar gyfer carcharorion sydd angen asesiad iechyd meddwl brys.

Weithiau mae aros i weithwyr meddygol proffesiynol fynychu yn achosi oedi i asesiadau Deddf Iechyd Meddwl a gynhelir yn y ddalfa. Pan asesir carcharorion fel rhai sydd angen eu cadw o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl, mae oedi sylweddol oherwydd y diffyg gwelyau diogel sydd ar gael. Mae hyn yn arwain at garcharorion yn treulio amser hir yn y ddalfa.

Nid yw’r llu yn casglu gwybodaeth i ddangos pa mor hir y mae carcharorion yn aros i gael eu hasesu o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl tra byddant yn y ddalfa, a pha mor hir y maent yn aros am wely diogel os bydd angen. Mae’r llu a’r gwasanaethau iechyd meddwl yn cwrdd yn rheolaidd, ond mae’r canlyniadau i garcharorion yn parhau i fod yn wael.

Gall swyddogion heddlu ffonio’r timau argyfwng iechyd meddwl i’w helpu i ddelio â digwyddiadau sy’n ymwneud â phobl â chyflyrau iechyd meddwl ar y stryd. Nid oes cymorth ystafell reoli pwrpasol na gwasanaeth brysbennu stryd ar gael ar draws ardal yr heddlu.

Camddefnyddio sylweddau

Mae’r gefnogaeth i garcharorion sydd ag anghenion camddefnyddio sylweddau yn dda iawn. Mae ymarferwyr camddefnyddio sylweddau yn y dalfeydd saith niwrnod yr wythnos. Yn dilyn adborth cadarnhaol a’r nifer sy’n derbyn y gwasanaeth, mae cynllun peilot ar y gweill i ymestyn y ddarpariaeth i gynnwys darpariaeth yn ystod y nos.

Mae ymarferwyr camddefnyddio sylweddau yn cynnig asesiad gwirfoddol i bob carcharor yn y ddalfa, a phan nad ydynt ar gael, mae staff y ddalfa yn llenwi ffurflen atgyfeirio ac mae’r ymarferydd yn delio â hyn y diwrnod canlynol.

Mae ymarferwyr camddefnyddio sylweddau yn cysylltu â gwasanaethau cyffuriau ac alcohol cymunedol i sicrhau parhad gofal. Maent yn atgyfeirio carcharorion nad ydynt ar hyn o bryd yn ymwneud â gwasanaethau cyffuriau ac alcohol i un tîm atgyfeirio sengl i sicrhau y ceir y gwasanaeth mwyaf priodol ar gyfer yr unigolyn.

Mae HCP yn asesu ac yn darparu triniaeth ar gyfer carcharorion sy’n tynnu’n ôl o gyffuriau ac alcohol tra byddant yn y ddalfa. Maent yn defnyddio offer clinigol a gydnabyddir yn genedlaethol i lywio eu penderfyniadau a monitro anghenion triniaeth y carcharorion tra byddant yn y ddalfa. Pan nodir yn glinigol, mae staff gofal iechyd yn rhoi meddyginiaethau i leddfu symptomau tynnu’n ôl.

Mae trefniadau i garcharorion barhau â’u meddyginiaeth triniaeth amnewid opioid rhagnodedig tra byddant yn y ddalfa. Mae hyn yn arfer da iawn. Mae ymarferwyr camddefnyddio sylweddau yn cysylltu â fferyllfeydd i wirio meddyginiaethau’r carcharor ac a yw’n briodol eu casglu a’u rhoi i’r carcharor yn y ddalfa. Lle bo’n briodol, mae’r ymarferydd, y carcharor a’r rhingyll yn llofnodi ffurflen ganiatâd, ac mae swyddogion heddlu yn casglu’r presgripsiwn. Mae’r feddyginiaeth yn cael ei chofrestru i’r ddalfa a’i storio’n ddiogel yn locer eiddo’r carchar. Mae HCP yn gweinyddu’r feddyginiaeth, ac mae’r wybodaeth hon yn cael ei rhannu â staff gofal iechyd carchardai lle mae’r carcharor yn cael ei alw’n ôl i’r carchar.

Rheoli meddyginiaethau

Mae meddyginiaethau’n cael eu storio’n briodol a’u rhoi i garcharorion yn unol â chanllawiau cenedlaethol. Mae gan y darparwr gyfarwyddiadau grŵp cleifion i gefnogi staff gofal iechyd i wneud penderfyniadau ar faterion iechyd megis asthma, poen, a thynnu’n ôl acíwt o alcohol a chyffuriau.

Nid yw’r darparwr gofal iechyd yn cynnig therapi amnewid nicotin i garcharorion, ond mae hwn ar gael gan bersonél y ddalfa.

Mae trefniadau llywodraethu da i reoli meddyginiaethau’n ddiogel. Mae meddyginiaethau, gan gynnwys cyffuriau rheoledig, yn cael eu storio’n ddiogel, ac maent yn destun archwiliadau dyddiol a gwiriadau stoc. Mae storfa personél dalfeydd yn cadw meddyginiaethau wedi’u labelu’n ddiogel yn loceri eiddo’r carcharorion, ac mae HCP yn asesu’r carcharor cyn gweinyddu’r rhain.

Adran 5. Rhyddhau a throsglwyddo o’r ddalfa

Canlyniadau disgwyliedig: Rhyddhau a throsglwyddo o’r ddalfa

Caiff carcharorion eu rhyddhau neu eu trosglwyddo o’r ddalfa’n ddiogel. Mae’r rhai sydd i fod i ymddangos yn y llys yn bersonol neu drwy fideo yn gwneud hynny’n brydlon.

Trefniadau rhyddhau a throsglwyddo diogel

Yn gyffredinol, mae swyddogion y ddalfa yn sicrhau bod carcharorion yn cael eu rhyddhau’n ddiogel. Gwelsom rywfaint o sylw a gofal da yn cael ei roi i garcharorion i’w helpu i gyrraedd adref.

Mae swyddogion dalfeydd yn gefnogol ac yn rhyngweithio’n dda â charcharorion wrth eu rhyddhau. Maent yn cynnal yr asesiad risg cyn rhyddhau gyda’r carcharor yn bresennol, ac yn ystyried yr asesiad risg cychwynnol ac ymddygiad y carcharor yn y ddalfa. Maent yn trafod unrhyw risgiau gyda’r carcharor ac yn lliniaru’r rhain cyn belled ag y bo modd.

Fodd bynnag, nid yw’r cofnodi ar rai asesiadau risg cyn rhyddhau yn ddigon da. Canfuom nad oedd rhai yn cynnwys gwybodaeth bwysig am risgiau’r carcharor, ac nad oeddent bob amser yn glir ynghylch sut roedd carcharor yn cyrraedd adref.

Lle nad oes modd i garcharorion gyrraedd adref, mae swyddogion dalfeydd yn gwneud ymdrechion da i’w helpu drwy drefnu i dacsi neu swyddog fynd â nhw adref os oes angen.

Mae’r rhan fwyaf o swyddogion y ddalfa yn ymwybodol o’r trefniadau diogelu uwch ar gyfer y rhai a arestiwyd dan amheuaeth o gyflawni troseddau rhywiol difrifol. Mae cynllunio rhyddhau ar gyfer y carcharorion hyn yn dechrau pan fyddant yn cyrraedd y ddalfa ac yn parhau drwy gydol y cyfnod cadw. Mae cyfnewid gwybodaeth yn dda gyda swyddogion ymchwilio. Mae HCP yn ymwneud ag asesiadau ‘addas i’w rhyddhau’. Mae taflenni cymorth Lucy Faithful Foundation ar gael i garcharorion.

Mae taflenni sy’n cynnwys gwybodaeth am sefydliadau cenedlaethol a lleol i gefnogi carcharorion wrth adael y ddalfa. Nid yw swyddogion dalfeydd, fodd bynnag, yn darparu’r rhain yn uniongyrchol i garcharorion. Yn hytrach, mae HCP neu’r asiantaethau cymorth yn eu rhoi yn locer eiddo y carcharor. Mae hyn yn golygu na all yr heddlu fod yn siŵr bod pob carcharor yn derbyn y wybodaeth gymorth berthnasol.

Mae swyddogion cadw dalfeydd yn cwblhau dPER yn dda. Mae swyddogion dalfeydd yn gwirio ac adolygu cynnwys y dPER yn drylwyr, gan groesgyfeirio hyn gyda system gyfrifiadurol yr heddlu, marcwyr rhybuddio Cyfrifiadur Cenedlaethol yr Heddlu a chofnod y ddalfa, cyn eu llofnodi. Mae’r rhan fwyaf o swyddogion y ddalfa yn rhyngweithio’n dda â charcharorion sy’n cael eu trosglwyddo i’r llys neu’r carchar. Mae swyddogion dalfeydd yn darparu trosglwyddiad llafar ac ysgrifenedig i’r swyddogion hebrwng, gan sicrhau bod risgiau’r carcharor wedi’u deall.

Llysoedd

Mae’r contractwr hebrwng yn cymryd carcharorion a ddelir dros nos ar gyfer y llys yn brydlon yn y bore. Mae carcharorion yn cael eu gwisgo’n addas i fynd i’r llys.

Mae’r llysoedd yn derbyn carcharorion yn ddiweddarach yn y dydd, fel arfer hyd at 2pm. Mae swyddogion yr heddlu yn cludo’r carcharorion hyn i’r llys. Mae hyn yn golygu nad yw carcharorion yn cael eu cadw yn nalfa’r heddlu am fwy o amser nag sy’n angenrheidiol.

Mae gan y llu gyfleusterau llys rhithwir, ond anaml y defnyddir y rhain.

Adran 6. Crynodeb achosion o bryder, argymhellion a meysydd i’w gwella

Achosion pryder ac argymhellion

Meysydd i’w gwella

Pwynt cyswllt cyntaf

Yn y ddalfa – cofrestru, anghenion unigol a hawliau cyfreithiol

Yng nghell y ddalfa, diogelu a gofal iechyd

Adran 7. Atodiadau

Atodiad I – Methodoleg

Mae arolygiadau dalfeydd yr heddlu yn canolbwyntio ar brofiad a chanlyniadau ar gyfer carcharorion o’u pwynt cyswllt cyntaf gyda’r heddlu a thrwy gydol eu hamser yn y ddalfa tan eu rhyddhau. Rydym yn ymweld â’r heddlu dros bythefnos. Mae ein methodoleg yn cynnwys yr elfennau canlynol, sy’n llywio ein hasesiadau yn erbyn y meini prawf a nodir yn ein Disgwyliadau ar gyfer dalfa’r heddlu.

Adolygiad dogfennau

Gofynnir i luoedd ddarparu dogfennau pwysig amrywiol i ni eu hadolygu. Mae’r rhain yn cynnwys:

• polisi’r ddalfa a/neu unrhyw bolisïau ategol, megis defnyddio grym;
• polisïau darpariaeth iechyd;
• protocolau ar y cyd gydag awdurdodau lleol;
• gwybodaeth hyfforddi staff, gan gynnwys hyfforddiant diogelwch swyddogion;
• cofnodion unrhyw gyfarfodydd strategol a gweithredol ar gyfer y ddalfa;
• cofnodion cyfarfodydd partneriaeth;
• Cynlluniau Gweithredu Cydraddoldeb;
• cwynion yn ymwneud â dalfa yn y chwe mis cyn yr arolygiad; a
• gwybodaeth rheoli perfformiad.

Rydym hefyd yn gofyn am ddogfennau pwysig, gan gynnwys data perfformiad, gan gomisiynwyr a darparwyr gwasanaethau iechyd yn y dalfeydd a darparwyr gwasanaethau iechyd o fewn cyrraedd mewn dalfeydd, megis gwasanaethau iechyd meddwl a chamddefnyddio sylweddau mewn argyfwng.

Adolygiad data

Gofynnir i luoedd gwblhau templed casglu data yn seiliedig ar ddata dalfeydd yr heddlu am y 36 mis blaenorol. Mae’r templed yn gofyn am amrywiaeth o wybodaeth, gan gynnwys:

• poblogaeth a thrwygyrch y ddalfa;
• y nifer o fynychwyr gwirfoddol;
• yr amser cadw cyfartalog;
• plant; a
• carcharorion â phroblemau iechyd meddwl.

Mae’r wybodaeth hon yn cael ei dadansoddi a’i defnyddio i ddarparu gwybodaeth gefndirol ac i helpu i asesu pa mor dda y mae’r llu yn perfformio yn erbyn rhai prif feysydd gweithgaredd.

Dadansoddiad o gofnod y ddalfa

Rydym yn dadansoddi sampl o gofnodion dalfeydd a dynnwyd o bob carcharor sy’n dod i’r ddalfa dros gyfnod o wythnos cyn dechrau ein harolygiad. Mae’r cofnodion wedi’u haenu i adlewyrchu trwygyrch ym mhob dalfa, yna cânt eu dewis ar hap. Mae ein dadansoddiad yn canolbwyntio ar hawliau cyfreithiol a thriniaeth a chyflwr y carcharor.

Archwilio achosion

Rydym yn archwilio oddeutu 40 o gofnodion achos yn fanwl (gall y nifer gynyddu yn dibynnu ar faint a thrwygyrch yr heddlu a arolygwyd). Rydym yn gwneud hyn i asesu pa mor dda y mae’r llu yn rheoli carcharorion agored i niwed ac elfennau penodol o broses y ddalfa. Mae’r rhain yn cynnwys archwilio cofnodion ar gyfer plant, unigolion â phroblemau iechyd meddwl, y rhai sydd o dan ddylanwad cyffuriau a/neu alcohol, a lle defnyddiwyd grym ar garcharor.

Mae ein harchwiliadau yn archwilio amrywiaeth o ffactorau i asesu pa mor dda y mae carcharorion yn cael eu trin a’u gofalu amdanynt yn y ddalfa. Mae archwiliadau yn archwilio, er enghraifft, ansawdd yr asesiadau risg, p’un a yw lefelau arsylwi yn cael eu bodloni, ansawdd ac amseriad adolygiadau PACE, a yw plant ac oedolion agored i niwed yn cael cymorth gan oedolion priodol pan fydd ei angen arnynt, ac a yw carcharorion yn cael eu rhyddhau’n ddiogel. Rydym hefyd yn asesu a yw grym a ddefnyddir yn erbyn carcharor yn gymesur ac yn gyfiawn, ac yn cael ei gofnodi’n briodol.

Arsylwadau yn y ddalfa

Mae arolygwyr yn treulio cryn dipyn o’u hamser yn ystod yr arolygiad mewn dalfeydd yn asesu eu cyflwr ffisegol, yn arsylwi arferion gweithredol ac asesu sut y caiff carcharorion eu trin. Rydym yn siarad yn uniongyrchol â swyddogion a staff gweithredol y ddalfa, a gyda charcharorion i glywed eu profiad yn uniongyrchol. Rydym hefyd yn siarad â swyddogion heddlu eraill nad ydynt yn swyddogion y ddalfa, cyfreithwyr, gweithwyr iechyd proffesiynol ac ymwelwyr eraill i’r ddalfa, i gael eu barn ar sut mae gwasanaethau dalfeydd yn gweithredu. Rydym yn archwilio cofnodion dalfeydd a dogfennau perthnasol eraill a gedwir yn y ddalfa i asesu sut yr ymdrinnir â charcharorion, ac a ddilynir polisïau a gweithdrefnau.

Cyfweliadau gyda staff

Yn ystod yr arolygiad, cynhaliom gyfweliadau gyda swyddogion o’r llu. Mae’r rhain yn cynnwys:

• prif swyddogion â chyfrifoldeb am y ddalfa;
• arolygwyr y ddalfa; a
• swyddogion sydd â chyfrifoldeb arweiniol am feysydd megis iechyd meddwl neu gydraddoldeb ac amrywiaeth.

Rydym yn siarad â phobl sy’n ymwneud â chomisiynu a rhedeg gwasanaethau iechyd, camddefnyddio sylweddau a iechyd meddwl yn y dalfeydd ac mewn gwasanaethau cymunedol perthnasol, megis ystafelloedd lleol adran 136 y Ddeddf Iechyd Meddwl. Rydym hefyd yn siarad â chydlynydd cynllun Ymwelwyr Annibynnol â Dalfeydd y llu.

Grwpiau ffocws

Yn ystod yr arolygiad, cynhaliom grwpiau ffocws gyda swyddogion ymateb rheng flaen a rhingylliaid ymateb. Mae’r wybodaeth a gesglir yn llywio ein hasesiad o ba mor dda y mae’r llu yn dargyfeirio pobl a phlant agored i niwed o’r ddalfa ar y pwynt cyswllt cyntaf.

Adborth i’r llu

Mae’r tîm arolygu yn darparu asesiad amlinellol cychwynnol i’r llu ar ddiwedd yr arolygiad, er mwyn rhoi’r cyfle iddo ddeall a mynd i’r afael ag unrhyw bryderon cyn gynted â phosib. Yna rydym yn cyhoeddi ein hadroddiad o fewn pedwar mis, gan nodi ein canfyddiadau manwl a’n hargymhellion ar gyfer gwella. Disgwylir i’r llu ddatblygu cynllun gweithredu mewn ymateb i’n canfyddiadau, ac rydym yn ymweld eto oddeutu blwyddyn ar ôl ein harolygiad i asesu cynnydd yn erbyn ein hargymhellion.

Atodiad II – Y tîm arolygu

• Ian Smith: Arweinydd Arolygu HMICFRS
• Patricia Nixon: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Anthony Davies: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Emmanuelle Versmessen: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Nicola Duffy: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Justine Wilson: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Marc Callaghan: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Vijay Singh: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Julie Mead: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Stephen Matthews: Swyddog Arolygu HMICFRS
• Dayni Turney: Arolygydd CQC
• Lynda Day: Arolygydd CQC

Tudalen ffeithiau

Sylwer: Cyflenwyd data gan y llu.

Llu

Heddlu De Cymru

Prif Gwnstabl

Mr Jeremy Vaughan

Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu

Mr Alun Michael

Ardal ddaearyddol

De Cymru

Dyddiad arolygiaeth ddiwethaf dalfeydd yr heddlu

Ebrill 2016

Ystafelloedd dalfa

• Caerdydd: 59 cell
• Abertawe: 24 cell
• Merthyr Tudful: 41 cell
• Pen-y-bont ar Ogwr: 41 cell

Cyfanswm celloedd: 165

Nifer blynyddol yn y ddalfa

Ym mlwyddyn galendr 2022, daeth 21,904 o garcharorion i’r ddalfa.

Staffio dalfeydd

• 1 uwch-arolygydd
• 1 prif arolygydd
• 7 arolygydd
• 63 rhingyll y ddalfa
• 88 swyddog y ddalfa
• 3 cwnstabl yr heddlu sy’n delio â mechnïaeth.

Darparwr y gwasanaeth iechyd

Mitie

Nôl i’r cyhoeddiad

Adroddiad ar ymweliad arolygu ag ystafelloedd dalfa’r heddlu yn Heddlu De Cymru